تأثير كشتزارهاي نمونه و الگو در بهينه سازي كاربرد نهاده هاي كشاورزي و افزايش عملكرد محصولات غالب در استان همدان

The Impact of Agricultural Extension Site Approach on Optimizing Agricultural Input Consumption and increasing the yield of dominant products in Hamedan Province, Iran

يكي از فعاليت‌هاي ترويجي به منظور بالا بودن دانش علمي و توانمندسازي كشاورزان، اجراي برنامه‌هاي كشتزارهاي نمونه (به عنوان پايگاه الگوي ترويجي) با هدف افزايش كمّي و كيفي و توليد پايدار محصولات كشاورزي است. اين پژوهش به منظور مقايسه ميزان كاربرد نهاده‌ها در پنج محصول زراعي گندم آبي، گندم ديم، كلزا، چغندرقند و سيب‌زميني توسط كشاورزان در دو زمان پيش و پس از اجراي پايگاه الگوي ترويجي در فاصله سال‌هاي 97ـ‌1396 در استان همدان انجام شد. اين پژوهش به لحاظ هدف كاربردي، از لحاظ نحوه‌ي گردآوري داده‌ها ميداني، از نظر امكان و توان كنترل متغيرها شبه‌آزمايشي و از نظر آماري، علّي ـ مقايسه‌اي است. جامعه آماري 78 پايگاه الگوي ترويجي در استان همدان بود. براي انتخاب نمونه‌ها در ابتدا از موقعيت‌هاي مختلف جغرافيايي استان، پنج شهرستان كبودرآهنگ (شمال)، همدان (مركز)، نهاوند (جنوب)، فامنين (شرق) و اسدآباد (غرب) انتخاب شدند. شمار پايگاه‌هاي الگوي ترويجي در اين شهرستان‌ها 43 مورد بود. با استفاده از جدول نمونه‌گيري كرجسي و مورگان، 36 پايگاه الگوي ترويجي به عنوان نمونه و واحد تحليل انتخاب شدند. در ادامه، 142 تن از كشاورزان اصلي و تابعي (پيرو) عضو اين پايگاه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي انتخاب و مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج به دست آمده از آزمون‌ t نشان داد كه ميزان كاربرد نهاده‌ها، به‌جز نيروي كار انساني، پس از اجراي اين مدل ترويجي كاهش پيدا كرده و تفاوت بين كاربرد نهاده‌ها در دو زمان پيش و پس از اجراي الگوي ترويجي معني‌دار مي‌باشد. افزون بر اين، درآمد و عملكرد در واحد سطح كشاورزان پس از اجراي الگوي ترويجي افزايش پيدا كرده است.

Implementation of extension sites approach is one of the activities for empowering the farmers. The aims of extension site approach were increasing in quality and quantity and sustainable production of agricultural products. The purpose of this study was to compare consumption of inputs in five crops of irrigated wheat, rain fed wheat, rapeseed, sugar beet and potato before and after implementation of extension sites approach in Hamedan province in 2018-2019. This research is applied in term of purpose, is survey in term of collecting data, is quasi-experimental in term of controlling variables and is ex-post facto research in term of analyzing the data. The statistical population included 78 extension sites approach in Hamedan province. For selecting the sample, first of all five cities of Kabudar Ahang (north), Hamedan (center), Nahavand (south), Famenin (east), and Asadabad (west) selected from different geographical situation. The number of extension sites approach were 43 in these cities. Using Krejcie and Morgan’s sampling table, 36 sites selected as sample and unit of analysis (n=36). Following that 142 main and functional farmers were selected and studied using random sampling method. The results of t- test showed that the consumption of inputs decreased after the implementation of extension sites approach and there were differences between consumption of inputs before and after running model site, except for human labor force. In addition, farmer’s income and performance per unit area have increased since the extension site was launched.