تحليل همبستگي فضايي رشد بخش كشاورزي و غير كشاورزي در نواحي اقتصادي-كشاورزي افغانستان

Analyzing the spatial autocorrelation between the growth of agricultural and non-agricultural sectors in Afghanistan's Economic-Agricultural Areas

بخش كشاورزي با سهم 20 درصدي از توليد ناخالص داخلي و سهم 45 درصدي از اشتغال، مهم­ترين بخش­ اقتصادي افغانستان براي كاهش سطح فقر و بيكاري و بهبود امنيت­ غذايي در اين كشور است. بر همين مبنا، انتظار مي ­رود رشد بخش كشاورزي بر ديگر بخش ­هاي اقتصادي نيز اثرگذار باشد. هدف مطالعه ­ي حاضر، تعيين همبستگي فضايي بين بخش كشاورزي و بخش ­هاي صنعت و خدمات به تفكيك نواحي اقتصادي–كشاورزي افغانستان براي بررسي چگونگي ارتباط اين بخش با ديگر بخش ­هاي اقتصادي با بهره ­گيري از الگوهاي فضايي تابلويي ايستا و پويا مي­باشد. به اين منظور، نواحي اقتصادي-كشاورزي افغانستان تعيين شده و پس از تاييد وجود خودهمبستگي فضايي مثبت با استفاده از آماره ­هاي تشخيصي، ميزان همبستگي فضايي بين رشد بخش كشاورزي در اين نواحي در قالب الگوي رگرسيون فضايي در اجزاي اخلال (SEM) و همچنين الگوهاي ايستا و پوياي مختلط خودرگرسيون-خودرگرسيون فضايي (SAR) به عنوان مدل­­ نهايي ارزيابي شدند. در الگوهاي برآوردي براي دوره زماني 1397-1380 علاوه بر اثرات سرريز رشد بخش صنعت و خدمات، به نقش سرمايه ­گذاري­ هاي دولتي، حمايت­ هاي بين­المللي و سرمايه انساني با لحاظ ويژگي­ هاي خاص قومي، مذهبي و مكاني هر ناحيه نيز توجه شده و اثرات مستقيم و غيرمستقيم حاصل از هر عامل استخراج شد. نتايج گوياي سرريز رشد بخش­ هاي غيركشاورزي و نقش سرمايه ­گذاري ­هاي فيزيكي و انساني (دانش فني) در پيوندهاي منطقه ­اي رشد بخش كشاورزي مي­ باشد كه در نظرگرفتن آن­ها در سياست­گذاري منطقه ­اي بخش كشاورزي، بر اثر بخشي برنامه­ ريزي­ هاي رشد بخش كشاورزي مي ­افزايد؛ همچنين در اين زمينه بر اهميت حفظ استمرار رشد بخش كشاورزي، جذب حمايت­ هاي بين­ المللي و ارتقاء سطح سرمايه انساني تأكيد مي­ شود. از سوي ديگر توجه به سياست­ گذاري بين بخشي و توسعه متوازن بخش ­ها زمينه ­ساز رشد و توسعه فراگير اقتصاد افغانستان خواهد بود.

Introduction The agricultural sector is one of the most important and main economic sectors of Afghanistan. The growth of the agricultural sector will pave the way for improving the situation of poverty, unemployment and food insecurity in this country. Therefore, the study of the growth model of the agricultural sector an‎d inter-sectoral relations is important in this country. Among these, one of the most important growth models is the regional growth model. In the regional growth model, the growth of each region is influenced by the spatial effects of the regions on each other, and these spatial effects enter the spatial econometric model in the form of a spatial correlation matrix. In the agricultural sector, due to the regional production and policy-making, the main study shows that in the field of studying the Relationships between the agricultural and non-agricultural sectors, including services and industry and factors affecting the growth of the agricultural sector, ignoring the discussion of the effects of spatial dependence of areas on each other, It will lead to bais and inefficient estimates and inaccurate results. Therefore, the purpose of this study is to determine and explain the spatial autocorrelation by considering the effects of inter-sectoral spillovers (industry and service sectors on the agricultural sector) in the economic-agricultural areas of Afghanistan. The results of this study can be used for policy makers in the agricultural sector of Afghanistan for regional planning and growth of the agricultural sector.