قيام صدوري ادراك حسي و يقين آوري آن: ارزيابي تأثير فلسفه رواقي بر ملاصدرا

در اين تحقيق نظريه ملاصدرا درباره اتحاد حاس و محسوس در ادراك حسي بر اساس موضوع صدوري بودن ادراك حسي و يقين آور بودن آن بررسي شد. اهميت موضوع از اين لحاظ است كه ملاصدرا در رابطه با اين موضوع، متأثر از نظريه رواقيان بوده، و خود به اين موضوع تصريح داشته است. نظريه ملاصدرا درباره معرفت حسي، به فعليت درآمدن صور محسوسات براي نفس و به فعال بودن نفس حاسه در عالم حسي است. اين نوع رويكرد به معرفت به عنوان شكلي هستي شناسانه كه رابطه حاس با محسوس را نوعي رابطه تكاملي مي داند، متفاوت از نظريه مشائيان است. در نظريه مشائيان، صور محسوسات در نفس مقدمه اي براي معرفت عقلاني از طريق تجريد اين صور است. در صورتيكه نزد ملاصدرا نفس در مرتبه حس از اين رو كه صادر كننده صور محسوسات است، بجاي منفعل بودن، فعال است و بنابراين معرفت در اين مرحله نيز علمي و يقيني است. ملاصدرا بيان كرده كه پيش از او نيز بسياري متفكران به اين قول قائل بوده اند. بنا بر همين گفته، در اين تحقيق نظريه معرفت حسي ملاصدرا با نظريه انطباع معرفتي رواقيان تطبيق داده شده است. در نظريه انطباع معرفتي، رواقيان متقدم ادراك حسي را صورت براي مادۀ نفس مي دانند كه بر آن حك مي شود. رواقيان متقدم يقيني بودن انطباع معرفتي را همسنخ بودن آن با نفس مي دانند و از آن در جهت تعالي حكمت و اخلاق در افراد سود مي برند. نتايج تحقيق نشان دهندۀ توجه ملاصدرا و رواقيان متقدم درباره هم‌سنخ بودن حاس و محسوس و همچنين فعال بودن نفس در ادراك حسي براي بدست دادن معرفت يقيني حسي است. روش انجام تحقيق تحليل محتواي آراء و نوآوري تحقيق در زمينه بدست دادن امكان گفتگو ميان آراء ملاصدرا و فلسفه رواقي متقدم در زمينه معرفت شناسي است.

No abstract