ارزيابي لزوم احداث سازه ماهي رو در طراحي تاسيسات سد و قفل كشتيراني مارد (آبادان) در مسير مهاجرت توليدمثلي ماهي صبور (Tenualosa ilisha)

Evaluation of the Necessity of Fishway Structures in the Design of Mared Dam and Shipping Locks (Abadan) on the Reproductive Migration Path of Tenualosa ilisha

اين مطالعه براي بررسي حضور و عبور ماهيان بالاروي دريايي در بالادست رودخانه كارون به منظور بررسي لزوم احداث مسير عبور ماهي در سازه سد مارد انجام گرديد. نمونه‌برداري از ماهيان رودخانه با استفاده از تور گوش‌گير و با كمك صيادان محلي منطقه از بهمن ماه 1397 تا خرداد ماه 1398 انجام شد. از ميان گونه هاي مختلف ماهي در منطقه مورد مطالعه، فقط ماهي صبور از لحاظ فيزيولوژيكي به حضور در طول رودخانه هاي بهمنشير، اروند‌رود و كارون از مصب تا بالادست نياز دارد. با توجه به ميزان تاثيرگذاري زياد ماهي صبور (T. ilisha) در معيشت و نيز حفظ سلامت غذايي بخش بزرگي از ساكنين محلي -بومي حاشيه اين رودخانه‌ها، حفظ ذخاير اين ماهي و نيز حفظ ساختار رودخانه‌ها در جهت حمايت از مهاجرت توليدمثلي آن از ديدگاه اكولوژيكي، اجتماعي و اقتصادي منطقه حائز اهميت بسياري است. بنابراين نويسندگان احداث مسيرماهي رو را براي سازه سد و قفل كشتيراني مارد آبادان كاملاً ضروري ارزيابي مي نمايند. براساس طرح آماده شده براي سازه سد و قفل كشتيراني مارد آبادان، به نظر مي رسد خود سازه سد داراي بخش هايي است كه مي تواند به عنوان مسير ماهي رو مورد استفاده قرار گيرد. در شرايط نرمالِ رژيم آبي دريچه‌هاي كناري قفل كشتيراني مارد با دارا بودن سطح آب آزاد در طول سال مي‌توانند حجم كافي آب را براي ايجاد جريان سطحي با سرعت كافي براي ماهي‌هاي صبور مهيا كرده و با تحريك اين ماهي‌ها به شنا كردن، به عنوان مسيرهاي ماهي‌رو براي ماهي صبور در محل احداث سد مارد عمل نمايند.

This study was conducted to investigate the presence and passage of marine upstream fish in the up-water of Karun River in order to investigate the necessity of constructing a fish passage in the Mard dam structure. In Bahmanshir and Arvandrud Rivers the only and most important marine migratory fish that needs to migrate and presence at up-waters for reproduction and offspring survival is T. ilisha. River fish sampling was done using gill net and local fisher man. Among different reported fish, from physiological point of view, only T. ilisha needs to presence along the Bahmanshir, Arvandrud and Karun rivers from the estuary to upstream. Given the high impact of T. ilisha on livelihoods and the preservation of nutritional health of a large number of local and indigenous inhabitants of these rivers, the conservation of these fish stocks as well as the maintenance of river structures to support its reproductive migration from ecological, social and economic perspective of the region is very important. Thus, the authors consider the construction of a fish way as essential for the dam and shipping lock of the Mared structure. Based on the design prepared for the dam and Shipping Lock of the Mard structure, it appears that the dam structure itself have some parts that can be used as fish paths. Under normal conditions of water regime, during the year, side valves in the shipping lock with open water sea level could provide enough volume and velocity of water to stimulate swimming in T. ilisha as fishing path in Mared dam structure.