كاربرد روش تحليل پوششي داده‌ها در ارزيابي كارايي نظام هاي بهره برداري از آب كشاورزي استان خوزستان

Application of Data Envelopment Analysis in Efficiency Evaluation of Agricultural Water Exploitation Systems in Khozestan province

آب به عنوان يكي از عوامل تشكيل و بقاي محيط‌ زيست بيش از هر زمان ديگر مورد توجه مي‌باشد، به­گونه­اي كه حفظ و صيانت از منابع آب و بهره‌برداري بهينه و اقتصادي از آب يك مسئله جهاني است. بررسي­ هاي انجام شده در زمينه تاريخ تحولات كشاورزي ايران، نشان از اهميت نقش نظام­ هاي بهره­برداري از آب كشاورزي در توسعه كشاورزي كشور است به­ گونه ­اي كه نظام­ هاي بهره ­برداري همواره يكي از مسائل بنيادين كشاورزي ايران در به ­كارگيري منابع آب و خاك به شمار مي­آيند. لذا سنجش عملكرد و تحليل كارايي نظام­ هاي بهره ­برداري براي شناسايي نقاط ضعف و قوت، استفاده بهينه از منابع و عوامل توليد و جلوگيري از هدر رفتن منابع از اهميت ويژه­اي برخوردار است. در اين پژوهش كارايي 33 نظام بهره ­برداري طي فصل زراعي 1398-1397 در محدوده شبكه­ هاي آبياري خوزستان مورد بررسي قرار گرفت. روش جمع آوري اطلاعات بصورت تمام شماري، بهره ­گيري از نظرات متخصصين حوزه آب و استفاده از اطلاعات دسته دوم (اطلاعات سازماني) و به­ كارگيري نرم افزار GAMS انجام گرفت. بر پايه نتايج حاصله، از بين نظام­ هاي آب كشاورزي مورد ارزيابي، تمام شركت­ هاي زيرمجموعه نظام بهره ­برداري از منابع آب كشاورزي شركت­ هاي خصوصي كارا مي­ باشند. از سويي ديگر، نظام بهره ­برداري مارون از شركت­ هاي بهره ­برداري از شبكه­ هاي آبياري و زهكشي، و نظام بهره ­برداري كشتگران از تعاوني­ هاي توليد با مقدار 0.73 پايين­ترين سطح كارايي را به­دست آوردند.

Efficiency evaluation and performance analysis of agricultural water exploitation systems is so significant to utilize the optimal of resources and prevent the waste of them. In this respect, this paper is aimed to evaluate the efficiency of exploitation systems within the irrigation and drainage networks of Khuzestan province by applying Data Envelopment Analysis (DEA) method. Based on the results, average efficiency scores of exploitation systems of exploitation companies of irrigation and drainage networks, production cooperatives, water users cooperatives, Farming joint stock and private companies are 0.906, 0.962 0.895.0.950 and 1.00, respectively. In water users cooperatives system with the lowest average efficiency, the irrigation network and contracts as inputs have the highest consumption. The efficiency of Maroon exploitation system and Keshtgaran exploitation system with 0.73 value was obtained as the lowest among all of exploitation systems. Cost and Beneficiaries have caused the highest rate of inefficiency on Maroon exploitation system and Keshtgaran exploitation system, respectively. According to the results, among exploitation systems which are under evaluation, all systems of private companies are efficient.