نقد نظريه ضريب فزاينده پايه پولي و برخي دلالت‌هاي اقتصاد كلان نظريه خلق اعتبار بانكي

The Criticism of Money Base Multiplier Theory and Some Macroeconomic Implications of Credit Creation Theory of Banking

مناقشه بين حاميان دو نظريه «خلق اعتبار بانكي» و «ضريب فزاينده پايه پولي» در مورد نحوه خلق پول بانكي از دهه 1920 ميلادي آغاز شد و تا قبل از بحران مالي 8-2007 با غالب شدن ديدگاه ضريب فزاينده به پايان رسيد. اما پس از بحران مالي بسياري از بانك‌هاي مركزي، نهادهاي مالي بين‌المللي و اقتصاددانان برجسته اذعان كردند كه روايت نظريه ضريب فزاينده از ماهيت واسطه‌گري هر بانك و نحوه خلق پول سيستم بانكي نادرست است. بحران مالي دهه اخير نشان داد نه تنها بحراني در اقتصاد بلكه بحراني در علم اقتصاد نيز وجود دارد كه ناشي از فهم نادرست ماهيت بانك و فرايند خلق پول بانكي است. زيرا اين واقعيت كه هر بانك بصورت فردي داراي توانايي خلق پول (اعتبار) است و در هنگام خلق پول، سند بدهي خود را منتشر مي‌كند (نظريه خلق اعتبار بانكي)، موجب معكوس شدن برخي از نظريه‌هاي اقتصاد كلان مي‌شود و دلالت‌هاي عميقي براي فهم بسياري از پديده‌ها و مفاهيم ديگر در اقتصاد دارد. در مقاله حاضر ابتدا با روش تحليلي-توصيفي، مطالعه اسناد كتابخانه‌اي و با استفاده از تحليل حسابداري به بررسي خطاهاي نظريه ضريب فزاينده پرداخته شده است و سپس برخي از دلالت‌هاي اقتصاد كلان نظريه خلق اعتبار بانكي از جمله براي نرخ بهره، پس‌انداز و سرمايه‌گذاري با روش تحليلي-توصيفي و مطالعه اسناد كتابخانه‌اي مطرح مي‌شود.

The debate between supporters of the “Bank’s Credit Creation Theory” and the “Money Base Multiplier Theory” on banks money creation began in the 1920s and before the 2007-2008 financial crisis, which ended with the prevailing of the Money Base Multiplier Theory. But after the financial crisis, many central banks, international financial institutions, and prominent economists acknowledged that the story of the Money Base Multiplier Theory in the intermediary of each bank and the way banking system creates money is wrong. Because of misunderstanding of the banking nature and the process of banking money creation, the financial crisis of the last decade has shown that it was not only a crisis in the economy, but it was also a crisis for economics. The fact that each bank can and does create money (the Credit Creation Theory of Banking) reverses some macroeconomic theories. This paper uses the analytical-descriptive method and the accounting analysis to explain the incorrect reasons of the money base multiplier theory. Eventually, some main macroeconomic implications of credit creation theory of banking such as interest rate, saving and investment are expressed.