تجزيه شدت انرژي در سطح بخش‌هاي اقتصادي ايران با تأكيد بر دو اثر مقياس و الگوي مصرف

Decomposition of Energy Intensity in Iranian Economic Sectors with Emphasis on Scale Effect and Consumption Pattern

نقش و اهميت انرژي در رشد و توسعه اقتصادي را نمي‌توان ناديده گرفت. همين موضوع سبب مي‌شود تا ميزان كارايي و بهره‌وري انرژي مصرفي با استفاده از شاخص شدت انرژي مورد بحث و بررسي قرار گيرد. شاخص شدت انرژي در ايران در مقايسه با ساير كشورها بسيار بالاتر است و اعمال سياست‌هاي قيمتي مانند اجراي هدفمندي يارانه حامل‌هاي انرژي نيز تاكنون تأثيري بر روند كاهشي اين شاخص نداشته است. اهميت سياست‌هاي غير قيمتي در روند كاهش شدت انرژي و همچنين مشكلات اندازه‌گيري كه در شاخص شدت انرژي وجود دارد سبب شده تا تجزيه شدت انرژي به‌عنوان يك راهكار در شناسايي عوامل مؤثر بر كاهش مصرف انرژي و بهبود نارسايي اين شاخص ارائه گردد. به همين منظور در اين مطالعه با استفاده از رويكرد داده- ستانده مبتني بر تحليل تجزيه ساختاري، شاخص شدت انرژي براي سال‌هاي 1390-1380 به قيمت ثابت سال 1390 به پنج مؤلفه شدت انرژي، اثر تكنولوژي، اثر ساختار تقاضا، اثر الگوي مصرف و اثر مقياس تجزيه شده است. نتايج تجزيه شدت انرژي در اين مطالعه حاكي از آن است كه عامل اصلي افزايش شدت انرژي اثر مقياس است و كمترين ميزان اثرگذاري برشدت انرژي مربوط به اثر الگوي مصرف است. همچنين نتايج نشان مي‌دهد كه به‌طوركلي 13 بخش از 24 بخش اقتصادي بررسي شده افزايش شدت انرژي را تجربه كرده‌اند و از ميان اين 13 بخش، 9 بخش آن به زير بخش‌هاي صنعت تعلق دارد.

Energy has a crucial role in the economic growth and development. Meanwhile, the energy intensity index is the main index for measurement of the efficiency and productivity of energy consumption. Energy intensity index in Iran is higher than other countries and reducing the energy subsidies has not led to declining the rate of energy intensity. The importance of non-price energy policies in the process of reducing energy intensity has led to the analysis of energy intensity decomposition as a solution to identify the factors affecting the reduction of energy consumption. In this study, the energy intensity index for the period of 2001-2011 is decomposed using structural decomposition analysis into five components as energy intensity effect, technology effect, demand structure effect, consumption pattern effect and scale effect. The results show that the main effect of increasing the energy intensity is the scale effect and the lowest one is the consumption pattern effect. Furthermore, industrial sectors reveal a higher energy intensity effect.