مقايسه اثربخشي درمان فعال‌سازي رفتاري و درمان مبتني بر پذيرش و تعهد بر كاركردهاي اجرايي يادگيري قوانين، بازداري تكانشگري و انعطاف‌پذيري در بيماران مبتلا به افسردگي

مقدمه: تاكنون به نقائص كاركردهاي اجرايي در هنگام ارزيابي اثربخشي روش‌هاي درمان اختلال افسردگي توجه اندكي شده است. هدف اين مطالعه ارزيابي و مقايسه تاثيرات دو رويكرد مهم رفتار درماني؛ درمان فعال‌سازي رفتاري (BA) و درمان مبتني بر پذيرش و تعهد (ACT) بر سه مولفه كاركردهاي اجرايي شامل بازداري، يادگيري قوانين و انعطاف‌پذيري در بيماران افسرده بود. مواد و روش‌ها: اين پژوهش از نوع نيمه آزمايشي با طرح پيش‌آزمون پس‌آزمون و پيگيري دو ماهه با گروه كنترل بود. جامعه آماري شامل كليه مراجعين مبتلا به افسردگي در مراكز روانشناسي و مشاوره اهواز در سال 1398 بود. 45 نفر از مراجعه‌كنندگان با روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب و با انتصاب تصادفي در دو گروه آزمايش و يك گروه كنترل قرار گرفتند. جهت جمع‌آوري داده‌ها آزمون برج و آزمون بافت كلمه از مجموعه آزمون‌هاي كاركردهاي اجرايي دليس كاپلان (ديكفس) مورد استفاده قرار گرفتند. يافته‌ها: نتايج پژوهش نشان داد درمان مبتني بر پذيرش و تعهد (ACT) و فعال‌سازي رفتاري (BA) به شكل معني‌داري، يادگيري قوانين، بازداري و انعطاف‌پذيري ذهني افراد افسرده را بلافاصله پس از درمان ارتقا مي‌دهند. با اين وجود، اثربخشي فعال‌سازي رفتاري (BA) بر يادگيري قوانين و بازداري به طور معني‌داري بالاتر از درمان مبتني بر پذيرش و تعهد (ACT) بود. در مرحله پيگيري فقط اثربخشي درمان فعال‌سازي رفتاري (BA) بر دو مولفه يادگيري قوانين و بازداري پايدار باقي ماند در حالي كه درمان مبتني بر پذيرش و تعهد اثربخشي خود را بر هيچ يك از مولفه‌هاي كاركردهاي اجرايي پس از دوره دو ماهه حفظ نكرد. نتيجه‌گيري: با توجه به دامنه متفاوت اثربخشي دو روش درماني درمان مبتني بر پذيرش و تعهد (ACT) و فعال‌سازي رفتاري (BA) از نظر شدت و مدت اثر بر مولفه‌هاي مختلف كاركردهاي اجرايي در بيماران افسرده، يافته‌هاي پژوهش حاضر مي‌تواند در انتخاب و طراحي مناسب‌ترين رويكرد درماني منطبق با نيازهاي هر بيمار مورد استفاده قرار گيرند.