بررسي سطح فكري شاهنامۀ فردوسي مطالعۀ موردي: غايت امر سياسي در شاهنامه و مقايسه‌اي با تئوريهاي نوين

زمينه و هدف: يكي از مهمترين دغدغه‌‌هاي انديشمندان سياسي، مشخص كردن غايت امر سياست است. اين فرايند از اهميت بالايي برخوردار ميباشد؛ چرا كه پايه‌اي براي شناسايي نهادها و تدارك معياري براي ارزيابي نهادهاي سياسي و كشف شيوه‌هاي مشروع اعمال قدرت است. اهميت اصلي اين نوشتار نيز از اين جهت ميباشد كه تحليل متن شاهنامه بعنوان يكي از كتابهاي كهن و بررسي شيوۀ‌ حكمراني ايرانيان باستان در كنار مقايسۀ آن با تئوريهاي سياسي نوين، ميتواند به بومي كردن دانش سياسي در حوزه‌هاي مربوط به غايت امر سياسي در ايران كمك شاياني كند. بدين منظور در اين پژوهش بدنبال پاسخ به اين پرسش هستيم كه شاهنامه بعنوان يكي از منابع دست‌اول سنت سياسي ايران باستان، چه تشابهاتي با تئوريهاي نوين علم سياست دارد؟ و غايت امر سياسي در شيوۀ كشورداري چه مواردي بوده و چگونه به اجرا درمي‌آمدند؟ روش مطالعه: براي بررسي و تحقق اين امر و فهم چيستي غايت امر سياسي در شاهنامه در نظام فكري شاهنامه، از روش تفسير و خوانش متن استفاده ميشود تا بواسطۀ آن غايتهاي امر سياسي در شاهنامه بررسي و كنكاش ‌شود. يافته‌ها: در اين حوزه پيشينۀ تأمل در باب غايت امر سياسي در ايران به زمان زرتشت و اوستا بازميگردد و پس از آن فكر سياسي در باب غايت امر سياسي در ايران باستان بصورت اندرزنامه و خداينامه بيان شده است. در اين ميان شاهنامۀ فردوسي بعنوان يكي از خداينامه‌هاي كهن ايراني كه پس از اسلام از نثر به نظم درآمد، گوياي انديشۀ سياسي ايرانيان در باب غايت سياست است. نتيجه‌گيري: در منظومۀ فكر سياسي شاهنامه، غايتهاي سياسي متعددي همراستا با تئوريهاي نوين علم سياست در آيين كشورداري ترسيم شده است، همچون امنيت، رفاه و آباداني، تربيت و پرورش شهروندان، آزادي و مردمداري، عدالت و حفظ پايگاه‌هاي طبقاتي، كه همه به نحوي بسيار سيستميك در گزاره‌هاي شاهنامه درجهت كارمدي هدايت كشور و بهروزي شهروندان ترسيم شده كه با اجراي آن تعالي و سعادت جامعه بدست‌آمدني ميشود.