تحليل حساسيت و بررسي تغييرات شاخص خشكي (AI) در چند نمونه اقليمي ايران

شاخص خشكي (AI) به عنوان نسبت تبخير-تعرق به بارش براي كمي‌سازي مقدار خشكي به كار مي‌رود. در اين مطالعه، تحليل حساسيت AI براساس 7 متغير هواشناسي شامل بارش، دماي حداكثر، دماي حداقل، فشار بخار هوا، سرعت باد و تابش ورودي در 5 نمونه اقليمي متفاوت بر اساس طبقه‌بندي دومارتن طي دوره 2019-1990 در مقياس زماني سالانه با استفاده از روش مشتقات جزئي محاسبه شد. براي رونديابي تغييرات AI، از آزمون من-كندال و روش تخمين‌گر شيب خط سن استفاده شد. به منظور پيش‌نگري تغييرات AI در دوره آينده 2050-2020، از مدل گردش عمومي جو (canESM2) تحت دو سناريوي RCP4.5 و RCP8.5 و مدل ريز‌مقياس‌نمايي (SDSM) استفاده شد. نتايج تحليل روند، حاكي از افزايش خشكي در همه ايستگاه‌ها به‌جز مشهد بود. نتايج ضريب حساسيت نشان داد، در بين متغيرهاي اقليمي، بارش بيش‌ترين سهم را در تغييرات AI داشته است. به طوري‌كه %۱۰ افزايش در بارش، باعث كاهش AI در ايستگاه‌هاي رشت، ايلام، ياسوج، مشهد و كرمان به ترتيب %10/72، %11/81، %12/48، 11/14% و %12/82 مي‌شود. بعد از بارش، بيشترين حساسيت AI به متغيرهاي اقليمي در ايستگاه‌هاي ايلام و رشت به ترتيب دماي حداكثر و حداقل، در ايستگاه‌هاي كرمان و مشهد، فشار بخار هوا، و در ايستگاه ياسوج مقدار تابش ورودي است. طي دوره 30 سال پيش‌رو، انتظار مي‌رود مقادير AI در همه‌ي ايستگاه‌ها‌ي مطالعاتي به جز ياسوج افزايش يافته و بيشترين و كمترين نرخ افزايش AI سالانه به ترتيب در ايستگاه‌هاي رشت تحت سناريوي RCP8.5 و مشهد تحت سناريوي RCP4.5، رخ دهد.