بررسي تأثيرسد مارون بر رژيم هيدرولوژيكي رودخانه جراحي

سدها به‌عنوان سازه‌هاي هيدروليكي عظيم، جريان رودخانه‏ها را در پايين‌دست خود به‌طور گسترده تحت تأثيرقرار مي‌دهند. ارزيابي نحوه و ميزان اين اثرگذاري، يكي از مسائل مهم در مطالعات كنترل سيلاب است. در مطالعه حاضر به بررسي روند تغييرات رژيم سالانه و سيلابي رودخانه جراحي در طي زمان و بررسي ارتباط اين تغييرات با تأسيس سد مارون با استفاده پرداخته شد. بدين‌منظور نسبت به ترسيم نمودارهاي دبي متوسط سالانه و دبي حداكثر لحظه‌اي در دو ايستگاه هيدرومتري ايدنك (بالادست سد) و بهبهان (پايين‏دست سد) پرداخته شد و از آزمون آماريt جفتي (در نرم افزار SPSS) براي تحليل اختلاف دبي حداكثر لحظه‌اي سيلاب رودخانه جراحي در دوره زماني 17 ساله قبل و بعد از بهره‌برداري سد مارون استفاده شد. نتايج بدست آمده نشان‌دهنده اثرگذاري سد مارون بر دبي‏هاي پيك سيلابي است؛ به گونه‌اي كه در بازه 17 ساله پس از تاريخ آبگيري سد مارون، دبي‌هاي پيك سيلابي در ايستگاه پايين‌دست سد نسبت به بازه 33 ساله قبل از افتتاح سد، به صورت چشمگيري كاهش يافته است (88/9 درصد كاهش پس از افتتاح سد). مقدار متوسط دبي حداكثر لحظه‌اي در دو بازه ذكر شدۀ قبل و بعد از احداث سد به‌ترتيب معادل 1757/9و 194 مترمكعب بر ثانيه است كه نشان‌دهنده اين است كه سد مارون پيك هاي لحظه اي را مهار كرده است. آزمون آماري انجام شده نيز نشان مي‏دهد كه اختلاف معني‌داري ميان دبي حداكثر لحظه‌اي قبل و بعد از افتتاح سد مارون، در ايستگاه هيدرومتري بالادست سد مشاهده نمي‌شود؛ اين در حالي است كه در ايستگاه هيدرومتري پايين‌دست، اختلاف معني‌داري در سطح 1 درصد ميان دبي‌هاي حداكثر لحظه‌اي قبل و بعد از افتتاح سد مارون مشاهده مي شود. اما در دو ايستگاه هيدرومتري بالادست (به‌عنوان ايستگاه شاهد) و پايين‌دست سد، روند تغييرات دبي‌هاي متوسط ساليانه بر هم منطبق و كاهشي است، كه نشان مي‌دهد اين مسئله ناشي از خشكسالي و تغييرات اقليمي بوده است.