تحليل و ارزيابيِ نقدِ برهان وجودي بر مبناي تفاوت حملين توسط يكي از شارحان صدرالمتألهين

A Critique of the Existential Argument Based on the Prediction Difference by One of the Commentators of Sadr al-Mutallahin

برهان وجودي در فلسفۀ اسلاميِ معاصر، بر مبناي يكي از ابتكارات و نوآوري‌هاي موجود در اين فلسفه، نقد شده است. اين نوآوري مربوط به بحث گزاره‌ها و تقسيم آنها و شرط تناقض است. اين نقد، بيشتر ناظر به برهان وجودي آنسلم است؛ اما ساير روايت‌هاي برهان وجودي، به‌ويژه دكارت را نيز در بر مي‌گيرد. جوادي آملي، يكي از شارحان و پيروان صدرالمتألهين شيرازي، نقد مزبور را انجام داد. مسئلۀ اصليِ اين تحقيق، تحليل و ارزيابي اين نقد است. براي ارزيابي دقيق‌تر نقد جوادي آملي بر برهان وجودي، علاوه بر نقد و ارزيابي نگارنده، نقد و ارزيابي يكي از نويسندگان نيز مطرح و از سوي نگارنده نقد و ارزيابي شده است. مسئلۀ اين پژوهش هرچند به‌ظاهر داراي دو جزءِ ارزيابي نگارنده از ديدگاه جوادي آملي و نيز ارزيابي نگارنده از نقد يكي از نويسندگان بر جوادي آملي است، اين دوگانگي صرفاً ظاهري است و مسئلۀ تحقيق واحد است: تحليل و ارزيابي نقد جوادي آملي بر برهان وجودي بر مبناي تفاوت دو حمل. در نتيجۀ اين ارزيابي، ميزان نيازمندي اين نقد به بازبيني و در عين حال، پايداري آن در برابر انتقادهاي برآمده تبيين مي‌شود.

The existential argument in contemporary Islamic philosophy has been criticized on the basis of one of the initiatives and innovations in this philosophy. This innovation is about discussing propositions and their division and the condition of contradiction. This critique is more concerned with Anselm's argument. But it also includes other narratives of the existential argument, especially Descartes. Javadi Amoli, one of the commentators and followers of Sadr al-Muta'allehin of Shiraz, made a relevant criticism. The main aim of the present study is to analyze Javadi Amoli's critique of the existential argument, in addition to the author's critique and evaluation. One of the authors' critiques and evaluations has also been proposed and criticized by the author of this study. Although the aim of this study apparently has two components: the author's evaluation from Javadi Amoli's point of view and the author's evaluation of one of the author's critique of Javadi Amoli, this duality is purely apparent and the research problem is the same. The study confirms Javadi Amoli's critique of the existential argument based on the difference between the two predictions. As a result of this evaluation, the extent to which this critique needs to be reviewed and, at the same time, its resilience to criticism is explained.