كليدواژه :
نظام اخلاقي , اخلاق بندگي , مباني اخلاق , اصول اخلاق , اهداف اخلاق , تقوا
چكيده فارسي :
اخلاق بندگي، يكي از زيربنايي‌ترين مباحث قرآن است. در فضايي نظام‌مند، فهم و تحليل روابط آموزه‌هاي اخلاقي قرآن كريم، عميق‌تر انجام مي‌شود. كليدي‌ترين ارزش در آموزه‌هاي اخلاق بندگي، تقواست. در اين نوشتار به‌منظور كشف و تبيين جايگاه تقوا در نظام اخلاق بندگي قرآن، با روش توصيفي-تحليلي، ابتدا نظام اخلاق بندگي در قرآن به‌صورت ساختاري مخروطي‌شكل، شامل «مباني، اصول و اهداف» مطرح مي‌شود و سپس رابطۀ تقوا و اجزاء اين نظام، با تأكيد بر تفاسير فريقين مانند الميزان، المنار، في ظلال القرآن و كشّاف تبيين مي‌گردد. تطبيق اين تفاسير نشان مي‌دهد كه در موضوعات مورد بحث، مشابهت زيادي ميان آنها وجود دارد. تقوا لازمۀ موضوعاتي بنيادين مانند معرفت‌شناسي، خداشناسي، انسان‌شناسي، جهان‌شناسي، ارزش‌شناسي و از عوامل مهم در ايجاد، حفظ و ارتقاء اصول بينشي، گرايشي و رفتاري است. استمرار و ارتقاء تقوا براي رسيدن به اهدافِ مقدمه‌اي، مياني و غايي ضروري است. طبق تصريح آيات، «عبادت خدا» هدف مقدماتي، «تقوا» هدف مياني، و «قرب الهي» هدف غايي محسوب مي‌شود.
چكيده لاتين :
The moral aspects of servitude make one of the fundamental themes in the Holy Quran;
through a systematic outlook, appreciation of its moral teachings become easier. Piety is
the most basic value in the moral teachings of servitude to and before God. The present
descriptive-analytical study focuses first on discovering and giving definitions of piety in
the servitude-oriented construct as indicated in the Holy Quran, including its elements,
principles, and aims, followed by the relation of piety and the elements of this structure
based on such tafsirs as al-Mizan, al-Minar, Fi Zilal al-Quran, and al-Kashshaf.
Comparison reveals that they share in many points. Piety is an element basic to
epistemology, theology, anthropology, and cosmology; hence an important element in
the formation, preservation, and improvement of one's outlook, moral inclinations, and
moral code of conducts. Continuation and improvement of piety is essential for
achieving elementary, intermediate, and ultimate aims. According to Quranic verses,
worshipping God is an elementary aim, piety is the intermediate aim, and getting well
nigh to God is the ultimate aim.
