پديد آورندگان :
بحراني، پگاه دانشگاه تهران، كرج، ايران , عبادي، علي دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي علوم باغباني و فضاي سبز، كرج، ايران , زماني، ذبيح اله دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي علوم باغباني و فضاي سبز، كرج، ايران , فتاحي مقدم، محمدرضا دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي علوم باغباني و فضاي سبز، كرج، ايران
كليدواژه :
پرولين , سطح برگ , گاليسين بتائين , مالون دي آلدهيد , نشت يوني
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: خشكي يكي از مهم‌ترين عوامل محدودكننده توليد محصولات كشاورزي در دنيا به شمار مي‌رود و تابعي از ژنوتيپ، دما، بارش و ظرفيت نگهداري آب خاك است. انگور به‌عنوان يكي از مهم‌ترين محصولات باغباني در جهان و ايران است و تنش خشكي يكي از مهم‌ترين فاكتورهاي محدودكننده رشد آن در مناطق مديترانه‌اي مي‌باشد. اعمال تيمار تنش خشكي در شرايط آزمايشگاهي و انتخاب ارقام بر اساس شرايط تنش، ازجمله روش‌هاي انتخاب ارقام متحمل به تنش خشكي مي‌باشد كه توسط ساير محققين نيز پيشنهادشده است. اين پژوهش باهدف مقايسه پايه و ارقام متحمل معرفي‌شده توسط محققين، در شرايط تنش خشكي شديد و معرفي متحمل‌ترين انجام شد.
مواد و روش‌ها: اين آزمايش با 15 تيمار شامل چهار رقم انگور غير پيوندي (سمرقندي، ياقوتي، رطبي و چفته) و پايه پيوندي 110R كه حاصل تلاقي (V. berlandieri * V. rupestris) و سه تيمار كم‌آبي (صفر) شاهد، 2- مگا پاسكال (تنش شديد) و 5/2- مگا پاسكال (تنش خيلي شديد) به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي اجرا شد. هر واحد آزمايشي شامل يك بوته دوساله انگور گلداني بود. صفات اندازه‌گيري شده در اين آزمايش شامل صفات مورفولوژي (تعداد برگ سالم، طول شاخه اصلي و فرعي، سطح برگ، وزن‌تر و خشك ساقه و برگ) و صفات فيزيولوژي (كلروفيل كل، نشت يوني، محتواي نسبي آب برگ و ميزان مالون دي آلدهيد، قندهاي محلول، فنل، گلايسين بتائين و اسيدآمينه پرولين) بودند.
يافته‌ها: با افزايش شدت تنش خشكي اغلب صفات مورفولوژي مرتبط با رشد ظاهري انگور (سطح برگ، تعداد كل برگ، طول ريشه و وزن‌تر و خشك ساقه و ريشه) كاهش يافتند. برخي صفات فيزيولوژي (فنل، ميزان كلروفيل كل و محتواي نسبي آب برگ) در مقايسه با شاهد (بدون تنش) كاهش يافتند در مقابل ميزان نشت يوني، قند محلول، اسيدآمينه پرولين و گلايسين بتائين در شرايط تنش شديد و خيلي شديد افزايش يافتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر تنش خشكي بر تمامي صفات اندازه‌گيري شده به‌جز وزن خشك‌ريشه و تاج و ميزان مالون دي آلدهيد در پايه و ارقام متحمل اين آزمايش معني‌دار بود.
نتيجه‌گيري: براساس مقايسه ميانگين صفات مورفولوژي و فيزيولوژي اندازه‌گيري شده پس از استانداردسازي، رقم چفته به‌عنوان متحمل‌ترين رقم در مقايسه با پايه و ارقام ديگر در شرايط تنش خشكي خيلي شديد معرفي مي‌گردد و پس‌ازآن به ترتيب ارقام رطبي، سمرقندي و ياقوتي قرار گرفتند پايه 110R به دليل عدم همسوئي بين شاخص‌هاي تحمل به تنش خشكي (مورفولوژي و فيزيولوژي) به‌عنوان ضعيف‌ترين پايه معرفي شد.
چكيده لاتين :
Background and Purpose: One of the major limiting factors of agricultural production in the world is considered to be drought which is a function of Genotype, temperature, rain and water storage capacity of soil. Grape is one of the most important horticultural product in Iran and many other countries and drought stress is the most crucial growth limiting factor in Mediterranean regions. Enforcing drought stress treatments in lab work and selecting cultivars based on stress conditions is one of the methods to select drought tolerant cultivars which has been suggested by others. This project has been conducted in order to compare tolerant cultivars which were already introduced by others to introduce the most tolerant ones.
Materials and Methods: This research carried out with15 drought stress treatments including four ungrafted grapevine cultivars (Samarghandi, Yaghuti, Rotabi and Chafteh) and 110R rootstock (V. berlandieri x V. rupestris) and three water stress treatments; control (no stress),severe (-2 MPa) and high severe (-2.5 MPa) with three replications as factorial based on randomized block design. Each experiment contained a two-year-old potted grape plant. The measured traits included morphological traits (number of healthy leaves, main and minor branches length, wet and dry weight of root and crown) and physiological traits (total Chlorophyll, ion leakage, relative water content of leaf, Malondialdehyde, soluble sugars, phenol, Glycinbetain and Proline contents).
Results: Most of morphological traits, related to external growth of grape (leaf area, leaf number, root length and wet and dry weight of shoot and root) reduced by increasing the severity of drought stress. In comparison with control (no stress) some of the physiological traits (phenol, chlorophyll a and b and relative water content of leaf) decreased; however the ionic leakage, soluble sugar, proline and Glycinbetain increased in severe and high severe stress conditions. Results of analysis of variance showed that the effect of drought stress had significant effect on all measured traits except the dry weight of root and shoot and malondialehyde levels in rootstock and tolerant cultivars.
Conclusion: Comparison between average of morphological and physiological traits after standardizing showed that Chafte cultivar has been the most tolerant cultivar in high severe stress conditions in comparison with rootstock and other cultivars. Rotabi, Samarghandi and Yaghouti cultivars were placed in order after Chafte, respectively.. The 110R rootstock was realized as the weakest one because of nonalignment between drought stress tolerance indices.
