رهيافت تمدني به قرآن وسيرة رسول خدا(ص)؛ مطالعه موردي: راهبرد مشورت ؛ مباني و پيامدها

The civilization approach to the Holy Quran (PBUH); Case Study: Consulting, Principles and Consequences

تشكيل حكومت به‌طور قطع از مظاهر هر تمدني است؛ چنانكه يكي از مقوله‌هاي مهم در حكومت‌داري، اهميت به آراء عمومي و مشورت با مردم است. اينكه مشورت با مردم يكي از اقدامات مهم و بلكه بخشي از سيرة رسول خدا(ص) بوده است، امري غيرقابل انكار و بلكه غيرقابل ترديد است، اما اينكه اين مشورت‌ها در چه قلمروهايي و مبتني بر چه مباني‌اي بوده است، از مباحث مورد گفتگو و اختلاف نظر ميان مورخان، مفسران و متكلمان است؛ چنان كه راهبرد يا تاكتيك بودن اين مشورت­ها كه مسئلة اصلي اين پژوهش را ساخته است، از مباحث مهم و داراي نتايج كاربردي براي اعصار مختلف فرهنگ، تمدن و حاكميت اسلامي، به‌ويژه در نگاه به آينده و حركت به‌سوي تمدن نوين اسلامي خواهد بود؛ مسئله ­اي كه كوشش مي ­شود به‌روش تحليلي و رويكردي تلفيقي يعني تاريخي‌ـ‌كلامي و مبتني بر اسناد و مدارك تفسيري و تاريخي تبيين گردد. تشخيص راهبردي يا راهكُنشي بودن مشورت­هاي پيامبر به‌عنوان الگوي تمام عيار مسلمانان و نيز حاكمان اسلامي، كه هدف اصلي اين مقاله را تشكيل مي­ دهد، در نحوة مراجعه به‌آراء عمومي در حكومت­هاي اسلامي در اعصار مختلف، تأثير مستقيم دارد. به‌نظر مي­ رسد مشورتهاي رسول خدا (ص) در دو قلمرو سياسي و نظامي بيشتر نمود داشته است و هريك از اين قلمروها مبتني بر امور عرفي بوده است؛ همچنانكه راهبردي بودن تمامي مشورتها نيز غيرقابل ترديد است؛ مضاف به اين كه رسول خدا (ص) و به تبع ايشان مردم، بين امور عرفي و امور الهي كه حكم شرعي درباره آنها وجود دارد، در مشورت كردن، تفكيك قائل مي­ شدند.

government formation is one of the manifestations of civilization so that one of the important issues in government is the importance of public opinions and consultation with people . it is impossible to consult with the people of one of the important actions , but as a part of the journey of the prophet of god ( peace be upon him ) , but it is one of the topics of discussion and disagreement among historians , commentators and theologians as the strategy or tactics of these consultations which have made the main issue of this research will be important and practical results for different ages of culture , civilization and governance . the issue of the endeavor is analytical and based on interpretive and historical documents . it seems that the prophet of god ( pbuh ) appears in two realms of political and military . ~~~ each of these realms is based on customary affairs so that there is no doubt that the prophet of god ( peace be upon him ) and consequently , people distinguish between constructive and divine matters which have religious orders about them.