اثر تاريخ كاشت و تراكم بر سرعت توليد و زوال برگ گلرنگ

The effect of planting date and density on leaf Production and Senescence rate in Safflower

پيش‌بيني تغييرات سطح برگ بخش مهمي از مدل‌هاي شبيه‌سازي گياهان زر‌اعي است. قابليت پيش بيني تغييرات شاخص سطح برگ گياه در طي فصل رشد براي تخمين ميزان تشعشع خورشيدي دريافتي و ماده خشك توليدي گياه مهم است. بنابراين هدف از اين مطالعه بررسي روند تغييرات توليد و زوال سطح برگ گلرنگ "توده محلي اصفهان" مي‌باشد. مواد و روش يك آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در 4 تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه وليعصر در سال 1391 انجام شد. عوامل آزمايش شامل تاريخ كاشت (17 فروردين و 6 ارديبهشت) و تراكم بوته (15، 40، 65 و 90 بوته در مترمربع) بودند. پس از سبز شدن بوته‌ها تا پايان فصل رشد به فاصله زماني هر 10 روز يك‌بار سطح برگ بوته‌ها مورد اندازه‌گيري قرار گرفت. همچنين از ابتداي فصل رشد تا پايان مرحله گلدهي، هر 7-3 روز يك‌بار تعداد برگ سبز و گره توليد شده روي ساقه اصلي، تعداد برگ زرد روي ساقه اصلي و همچنين تعداد كل برگ زرد روي بوته شمارش و ثبت گرديد. يافته‌ها نتايج نشان داد با كاهش تراكم شاخص سطح برگ حداكثر (LAImax) روند افزايشي داشت به‌طوري كه مقدار آن در تراكم 15 بوته در مترمربع به 3/91 و 3/37 در تاريخ كاشت‌هاي اول و دوم رسيد و در تراكم هاي بالاتر مقدار آن كاهش يافت. سرعت توليد برگ (leaf/°Cd-1) ميان تراكم‌هاي مختلف در تاريخ كاشت هاي مورد مطالعه اختلاف معني‌داري نشان نداد و بين 1/73 تا 1/93 leaf/°Cd-1 متغير بود. توليد برگ در گياه پس از گذشت 1349 تا 1395 °Cd-1 و 1300 تا 1384 °Cd-1 به‌ترتيب براي تاريخ كاشت‌هاي اول و دوم پايان يافت. با افزايش تعداد برگ در طول فصل رشد، سطح برگ به‌صورت تواني افزايش يافت به‌طوري كه شيب افزايش سطح برگ با افزايش تراكم و تاخير در كاشت روند كاهشي داشت. سرعت زوال برگ در تراكم‌هاي پايين‌تر هر تاريخ كاشت و نيز با تأخير در كاشت با شيب زيادي صورت گرفت. سرعت پيري برگ براساس تعداد برگ زرد در بوته بين 0/0025 تا 0/0045 leaf/°Cd-1 براي تاريخ كاشت اول و 0/0018 تا 0/0037 leaf/°Cd-1 براي تاريخ كاشت دوم متغير بود. بحث نتايج نشان داد با افزايش تراكم از شاخص سطح برگ حداكثر كاسته شد. با افزايش تراكم بوته به دليل افزايش رقابت درون و برون بوته‌اي و درنتيجه كاهش تعداد شاخه فرعي در هر بوته، سطح برگ تك بوته كاهش مي‌يابد اما بر خلاف اين انتظار افزايش تعداد بوته نتوانست كاهش شاخص سطح برگ را جبران كند. اين امر احتمالا به دليل كاهش تعداد برگ در بوته در تراكم بالاتر بود. تأخير در كاشت موجب افزايش سرعت ظهور برگ و كاهش دوره موثر توليد برگ گرديده و از تعداد نهايي برگ در ساقه اصلي كاسته شد. سرعت توليد گره در طي اين دوره در درجه نخست به وسيله دما و پس از آن توسط دسترسي به اسميلات براي رشد برگ تعيين مي‌شود. با افزايش تراكم، سرعت زوال برگ در ساقه بيشتر شد. افزايش شدت پيري در تراكم‌هاي كاشت پايين را مي‌توان به رقابت درون گياهي و سايه‌اندازي بيشتر نسبت داد.

Introduction Predicting leaf area is an important part of the crop simulation models. The ability to predict changes in leaf area index is important to estimate the solar radiation received during the growing season and dry matter production. The knowledge about the leaf area development of safflower is incomplete. Therefore the aim of this study was to quantify leaf production and senescence of safflower 'Local Esfahan'. Materials and Methods A factorial experiment was conducted based on completely randomized block design with four replicates in Research Farm of Vali-e-Asr University in 2012. Factors were included sowing date (5 and 25 April) and plant density (15, 40, 65 and 90 plant/m2). Leaf area was measured from the beginning of the emergence stage to the end of the growing season at an interval 10 days. Furthermore, the number of green and yellow leaves on main stem, the number of node on main stem and the number of total yellow leaf on plant were counted from the beginning of the growing season to the end of the flowering at an interval 3-7 days. Results The results showed LAImax in 15plant/m2 were 3.91 and 3.37 in the studied sowing dates, respectively, and its value was decreased with increase in density. The leaf production rate (leaf/°Cd-1) was not significantly different among densities of each sowing date and varied from 1.73 to 1.93 leaf/°Cd-1. Leaf production terminated after 1349 to 1395 °Cd-1 and 1300 to 1384 °Cd-1 for studied sowing dates, respectively. The results showed that with increase in leaf number during growing season, leaf area increased as power. The slope of increase in leaf area decreased with increase in density and delay in sowing. The results showed that leaf senescence rate occurred with a steep slope for the lower densities of each sowing date and for the late sowings. Leaf senescence rate based on yellow leaf number on plant for different densities ranged from 0.0025 to 0.0045 leaf/°Cd-1 for the first sowing date and 0.0018 to 0.0037 leaf/°Cd-1 for the second sowing date. Discussion The results showed that leaf area index decreased with increasing plant density. Plant leaf area decreased with increasing plant density due to increasing inter- and intra-plant competition and reducing the number of branches per plant. However, an increase in the number of plants could not compensate the decrease in leaf area index. This is probably due to decreased number of leaves per plant in higher density. The delay in planting resulted in increasing leaf emergence rate and reducing the effective period of leaf production and consequently the final number of leaves was reduced. The node production rate during this period is primarily determined by temperature and then by assimilates availability for leaf growth. With the increase in density, leaf senescence rate was increased. The increase of senescence rate in low planting densities can be attributed to greater inter-plant competition and shading.