تجزيه و تحليل شگردهاي جيب‌بري و كيف‌زني از زائرين اماكن متبركه با رويكرد كاراگاهي(مطالعه موردي شهرستان قم)

An Analysis into the Tricks Used to Pickpocket the Pilgrims and Snatch their Bags in Sacred Places with a Detective Approach: The case study of Qom

سرقت از باسابقه‌ترين جرائم بشري است كه در جوامع مختلف به شيوه‌هاي گوناگون رخ مي‌دهد. اين پديده نه تنها باعث ايجاد ضرر و زيان‌هاي مادي براي افراد جامعه مي‌شود، بلكه به وضعيت رواني و احساس امنيت مردم نيز لطمه بسياري مي‌زند. در متون فقهي اسلامي جيب‌بر به عنوان طرّار مطرح شده و حسب مورد مبني بر سرقت از جيب‌بيروني يا دروني براي آن مجازات(حد يا تعزير) تعريف شده و در قانون فعلي ايران جيب‌بري و كيف‌زني جزء سرقت‌هاي تعزيري مشدد محسوب مي‌شود. سرقت از زائرين انواع مختلفي دارد كه جيب بري و كيف‌زني يكي از شايع‌ترين شيوه‌هاي سرقت از زائرين در شهر قم به شمار مي‌رود. هرچند جيب‌بري و كيف‌زني شباهت بسيار زيادي با يكديگر دارند ولي در جنسيت سارق، محل سرقت و پوشش سارقين متفاوتند. بزه جيب‌بري و كيف‌زني در سه ضلع مالباخته، مجرم و مالخر قابل بررسي است. در فرآيند مبارزه با جيب‌بري و كيف‌زني از زائرين در شهر قم مشكلات و تنگناهايي مانند عدم اطلاع زائرين از وقوع احتمالي سرقت، عدم آشنايي مأمورين و خادمين با شيوه‌هاي سرقت، عدم آموزش كافي آنها، همراه داشتن وجه نقد بالا توسط زائرين و ... وجود دارد. در اين جستار محقق پس از تبيين مفاهيم مرتبط با امر سرقت و بررسي انواع و روش هاي معمول آن، به چالش‌هاي موجود در مقابله با جيب‌بري و كيف‌زني پرداخته است.

Theft is the oldest human crime which has been committed in different forms in different societies. This phenomenon has not only brought material damages to individuals in the society but also it has hurt the people’s psychological condition and feeling of security. In the Islamic jurisprudence, pickpockets are referred to as catpurses. Depending on the case of theft from the inside pockets or outside pockets, Islamic punishments, including lash strikes and financial penalty, are defined. In the Iranian constitution, picking pockets and snatching bags are considered as grand cases of theft. Theft from pilgrims is committed in different ways, the most common of which are picking pockets and grabbing bags from the pilgrims in the city of Qom. Although the two crimes bear much resemblance to each other, they differ in the sex of the thief, the place of theft and the guises of the thefts. The crime of picking pockets and snatching bags can be analyzed within the three dimensions of the robbed, the thief and the fence. In the process of fighting picking pockets and snatching bags from the pilgrims in the city of Qom, there are some problems, such as the pilgrims’ lack of knowledge about any probable theft, the officers and sacred place servants’ unfamiliarity with the tricks of theft and lack of enough education to them, pilgrims’ carrying much cash with them, etc. This study is initially aimed at explaining the concepts related to theft and analyzing different kinds of theft and their related tricks, and then deals with the challenges of confronting pickpocketing and bag snatching.