پديد آورندگان :
حضرتي، سعيد دانشگاه شهيد مدني آذربايجان - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و گياهان دارويي، تبريز، ايران , صادقي بختوري، اميررضا دانشگاه شهيد مدني آذربايجان - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و گياهان دارويي، تبريز، ايران , كياني، داود سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان بوشهر - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي، بوشهر، ايران , زينالي، عباس دانشگاه شهيد مدني آذربايجان - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و گياهان دارويي، تبريز، ايران
كليدواژه :
تغذيه , گياهان روغني , عملكرد روغن , ورمي‌كمپوست
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: مصرف نهاده‌هاي شيميايي علاوه بر آلودگي آب و خاك و كاهش كيفيت محصولات زراعي و دارويي، سبب مشكلات زيست‌محيطي نيز گرديدها ست. در كشاورزي پايدار، كودهاي آلي و زيستي به عنوان جايگزيني مناسب براي كودهاي شيميايي به شمار مي‌آيند و مي‌توانند باعث بهبود عملكرد كمي و كيفي گياهان شوند. با توجه به اهميت گياه دارويي كرچك و مصارف گسترده آن در صنايع مختلف، اين تحقيق جهت دستيابي به رشد و عملكرد قابل قبول با كاربرد تلفيقي كود زيستي، ورمي كمپوست و نيتروژن اجرا شد.
مواد و روش‌ها: آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شهيد مدني آذربايجان در سال 1396 اجرا گرديد. فاكتورهاي مورد بررسي شامل كود نيتروژن در سه سطح، عدم مصرف ، 75 و 150 كيلوگرم در هكتار، ورمي‌كمپوست در سه سطح عدم كاربرد، 5 و 10 تن در هكتار، كود زيستي قارچ Piriformospora indica در دو سطح عدم تلقيح و تلقيح بودند. صفاتي مانند وزن‌تر و خشك گياه، ارتفاع گياه، تعداد برگ، سطح برگ، طول و قطر گل‌آذين، رنگدانه‌هاي فتوسنتزي، تعداد دانه در كپسول، تعداد كپسول در بوته، وزن هزار دانه، درصد روغن، عملكرد بذر و روغن مورد مطالعه قرار گرفتند.
يافته‌ها: با توجه به نتايج حاصل، تركيب تيماري عدم تلقيح با كود زيستي+ كاربرد 10 تن در هكتار ورمي‌كمپوست + 150 كيلوگرم در هكتار نيتروژن يشترين ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي، قطر ساقه، وزن‌تر و خشك گياه را در مقايسه با ساير تركيب‌هاي تيماري نشان داد. همچينين بيشترين ميزان عملكرد بذر در تركيب تيماري عدم تلقيح با كود زيستي+ عدم كاربرد ورمي‌كمپوست + 150 كيلوگرم در هكتار نيتروژن به ميزان 2824 كيلوگرم و روغن در تيمار تلقيح با كود زيستي+ كاربرد 10 تن در هكتار ورمي‌كمپوست + 150 كيلوگرم در هكتار نيتروژن به ميزان1185/1 كيلوگرم در هكتار بدست آمد. بالاترين ميزان درصد روغن به ميزان 43/30 درصد در تركيب تيماري عدم تلقيح با كود زيستي+ كاربرد 10 تن در هكتار ورمي‌كمپوست + 150 كيلوگرم در هكتار نيتروژن و كمترين در تيمار شاهد به ميزان 36 درصد حاصل شد. عملكرد روغن همبستگي مثبت و معني‌داري با تعداد دانه در بوته (r=0.74) نشان داد. بالاترين ضريب تشخيص رگرسيون گام به گام (0.68) براي صفت تعداد دانه در يك بوته حاصل گرديد.
نتيجه گيري: صفت تعداد دانه در بوته و وزن هزاردانه و تركيب تيماري تركيب تيماري تلقيح با كود زيستي+كاربرد 10 تن در هكتار ورمي‌كمپوست+عدم كاربرد نيتروژن مي‌توانند انتخاب مناسبي جهت رسيدن به بالاترين عملكرد روغن گياه كرچك در راستاي كشاورزي پايدار و كاهش مصرف نيتروژن از منابع شيميايي باشند.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Application of chemical fertilizers besides contaminating the water and soil resources, and reducing the quality of agricultural and medicinal products has created serious environmental issues. Plant nutrients management is an important factor for increasing growth and yield of plants. In sustainable agriculture, biological and organic fertilizers are an alternative to chemical fertilizers that they can improve the quality and quantity of plants. Based on this, due to the importance of castor and its extensive use in various industries, an integrated nutrition system assessment was carried out on Ricinus communis L. for simultaneous use of biofertilizer, vermicompost fertilizer and nitrogen fertilizer.
Materials and methods: The experiment was included nitrogen fertilization at three levels 0 (N0), 75 (N1), 150 (N2), kg ha-1, vermicompost at three levels of application 0 (V0), 5 (V1) and 10 (V2) t ha-1 and biofertilizer in two levels of non-inoculation (P1) and inoculation with biofertilizer (P2). The experiment was performed in a factorial base on randomized complete block design with three replications was conducted at experimental farm of Faculty of Agriculture, Azarbaijan Shahid Madani University in 2017. Parameters such as plant fresh and dry weight, height, number of leaves, leaf area, pigments content, inflorescence length and diameter, number of capsules per plant, number of seed per capsules, 1000 seeds weight, seed and oil yield and oil content were measured.
Results: The results showed that combination of non-inoculation+ vermicompost 10 t ha-1+nitrogen 150, kg ha-1 was the most effective treatment for increasing the plant height, number of branches, stem diameter, weight and dry weight of the plant. Also, the highest seed and oil yield were obtained in non-inoculation+ vermicompost 0 t ha-1+nitrogen 150, kg ha-1 and inoculation+ vermicompost 10 t ha-1+nitrogen 150, kg ha-1 treatments with 2824 and 1185.1 kg ha-1, respectively. The highest and lowest oil content were 43.31% and 36%, in the non-inoculation + vermicompost 10 t ha-1+nitrogen 150, kg ha-1 and control (non-application of fertilizer) treatments, respectively. The Oil yield per plant was positively correlated with number of seeds per plant (r = 0.74). The maximum coefficient of determination for stepwise regression was obtained for the number of seeds per plant (0.68).
Conclusion: The number of seeds per plant can be the suitable trait to achieve a higher oil yield per plant. The treatment combination of inoculation+ vermicompost 10 t ha-1+nitrogen 150, kg ha-1 through increasing the number of seeds per plant and the treatment combination of inoculation+ vermicompost 10 t ha-1+nitrogen 0 kg ha-1 through increasing the 1000 seed weight showed higher oil yield per hectare compared to other treatment combination. Therefore, the treatment combination inoculation+ vermicompost 10 t ha-1+nitrogen 0, kg ha-1 can be a good choice for achieving the highest oil yield per hectare in sustainable agriculture and reducing the consumption of nitrogen from chemical sources.
