پديد آورندگان :
رحيمي، عبدالرحمان دانشگاه آزاد اسلامي واحد سنندج - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه زراعت و اصلاح نباتات، سنندج، ايران , باباخانزاده سجيراني، اسماعيل سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان سمنان (شاهرود)، تهران، ايران
كليدواژه :
اسانس , تغذيه آلي , رشد , مرزه , ورمي كمپوست
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: كودهاي آلي يكي از الزامات توسعه كشاورزي پايدار در راستاي كاهش مصرف كودهاي شيميايي و خطرات زيست محيطي ناشي از آن‌ها مي‌باشند. در اين راستا، ورمي‌كمپوست نقش مهمي در بهبود رشد و كيفيت محصولات كشاورزي و توليد محصولات ارگانيك دارد. مطالعات متعددي به بررسي تأثير ورمي‌كمپوست بر عملكرد كمي و كيفي گياهان دارويي پرداخته‌اند. اما مطالعه جامعي در ارتباط با تأثير ورمي‌كمپوست يا تغذيه تلفيقي بر عملكرد كمي و كيفي مرزه وجود ندارد. بنابراين، اين مطالعه به‌منظور بررسي تأثير ورمي‌كمپوست و تغذيه تلفيقي بر رشد، جذب عناصر غذايي و كميت و كيفيت اسانس مرزه انجام شد.
مواد و روش‌ها: اين آزمايش به‌صورت طرح بلوك‌هاي كاملاً تصادفي با 12 تيمار و سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل شاهد (بدون تيمار)، كود شيميايي حاوي نيتروژن، فسفر و پتاسيم (NPK) (با نسبت 80:50:50 كيلوگرم در هكتار)، سطوح مختلف ورمي كمپوست (2، 4، 6، 8 و 10 تن در هكتار) و تيمارهاي تركيبي (نصف هر يك از سطوح ورمي‌كمپوست به همراه نصف NPK) بودند. صفات مورد مطالعه نيز عبارت بودند از: ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي در بوته، وزن خشك اندام هوايي، درصد و عملكرد اسانس، تركيبات موجود در اسانس، ميزان كلروفيل a و b و كلروفيل كل و ميزان جذب عناصر نيتروژن، فسفر و پتاسيم. داده‌ها با استفاده از نرم افزار SAS آناليز شدند. مقايسه ميانگين‌ها با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 05/ 0 انجام شد.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه تمامي صفات مورد بررسي به غير از كلروقيل b و درصد اسانس، به‌طور معني‌داري تحت تأثير تيمارها قرار گرفتند. تيمار NPK به‌طور چشمگيري تعداد شاخه فرعي در بوته، وزن خشك اندام هوايي، جذب نيتروژن و فسفر و ميزان كلروفيل a و كل را نسبت به شاهد افزايش داد. ورمي‌كمپوست به تنهايي و يا در تركيب با كود NPK (نصف ورمي‌كمپوست به همراه نصف NPK) بسته به دز مصرفي تأثير قابل ملاحظه‌اي در افزايش تمامي صفات (به غير از كلروفيل b و درصد اسانس) داشت. بيشترين ميزان جذب فسفر در اثر كاربرد 10 تن در هكتار ورمي‌كمپوست بدست آمد؛ در حاليكه بيشترين مقدار ساير صفات توسط تيمار تركيبي 5 تن در هكتار ورمي‌كمپوست+ نصف NPK بدست آمد. كمترين مقدار صفات مورد ارزيابي نيز مربوط به تيمار شاهد بود. نتايج همچنين نشان داد كه كمترين درصد گاماترپينن، ميرسن و پي سيمن در تيمار شاهد مشاهده شد؛ در حاليكه ميزان كارواكرول به‌طور معني‌داري در تيمار شاهد نسبت به تيمارهاي كودي (به غير از 2 و 4 تن در هكتار ورمي كمپوست) افزايش يافت.
نتيجه گيري: يافته‌هاي اين تحقيق نشان داد كه كاربرد ورمي‌كمپوست به تنهايي (6 تن در هكتار يا بيشتر) و يا در تركيب با كودهاي شيميايي (به‌ويژه 5 تن در هكتار ورمي‌كمپوست + نصف NPK) از پتانسيل خوبي در بهبود وزن خشك و عملكرد اسانس مرزه برخوردار مي‌باشد. از اينرو، نتيجه گيري مي‌شود كه با مصرف كود ورمي‌كمپوست در زراعت مرزه مي‌توان كودهاي شيميايي NPK را حذف نموده و يا مصرف آن‌ها را كاهش داد. همچنين مي‌توان نتيجه گرفت كه گياهان تيمار نشده براي دستيابي به بيشترين ميزان كارواكرول مناسب هستند؛ درحاليكه، كاربرد ورمي كمپوست به تنهايي و يا در تركيب با كود شيميايي در راستاي دستيابي به تركيبات هيدروكربنه از قبيل گاماترپينن، ميرسن و پي سيمن ارجحيت دارند.
چكيده لاتين :
Background and Objectives: Organic fertilizers are one of the requirements for sustainable agricultural development in order to reduce the use of chemical fertilizers and their environmental hazards. In this regard, vermicompost has an important role in improving the growth and quality of agricultural products and organic production. Numerous studies have been investigated the positive effect of vermicompost on enhancing the quantitative and qualitative yield of medicinal plants. But there is no comprehensive study concerning the impact of vermicompost or combined nutrition on quantity and quality of Savory yield. Therefore, this study was conducted to evaluate the influence of vermicompost and integrated nutrition on growth, nutrient uptake and quantity and quality of Savory essential oil.
Materials and methods: This experiment carried out using a randomized complete block design with 12 treatments and three replications. The treatments were included: control (without treatment), chemical fertilizer containing nitrogen, phosphorus and potassium (NPK) (80:50:50 kg/ha), different levels of vermicompost (2, 4, 6, 8 and 10 ton/ha) and combined treatments (50 % of each level of vermicompost + 50 % NPK). Evaluated traits were included: plant height, number of lateral branches per plant, aboveground dry weight, percentage and yield of essential oil, essential oil components, chlorophyll a and b and total chlorophyll and the uptake of nitrogen, phosphorus and potassium. Data were analyzed using SAS software and means were compared using the LSD test (p ≤ 0.05).
Results: The results showed that all of the studied traits except the chlorophyll b and essential oil percentage were significantly affected by treatments. NPK treatment dramatically increased the number of branches per plant, aboveground dry weight, nitrogen and potassium uptake and chlorophyll a and total chlorophyll compared with control. Vermicompost alone or in combination with NPK fertilizer (50 % vermicompost with half dos of NPK) had a significant effect on increasing of all traits (except chlorophyll b and essential oil percentage) depending on the dose applied. Maximum phosphorus uptake was obtained by application of 10 ton/ha vermicompost; While in other traits the highest value was obtained by the 5 ton/ha vermicompost + 50 % NPK. The lowest value of the all evaluated traits was related to control treatment. The results also showed that the lowest percentage of γ-terpinene, p-cymene and myrcene were observed in control plants; whereas, the percentage of carvacrol were significantly increased in control when compared with fertilizer treatments (except 2 and 4 ton / ha vermicompost).
Conclusion: The findings of this study suggested that the application of vermicompost alone (6 ton/ha or more) or in combination with chemical fertilizer (especially at 5 ton/ha vermicompost + 50% NPK) has a good potential in improving dry matter and essential oil yield of S. hortensis. Hence, it is concluded that NPK fertilizers can be eliminated or reduced by using vermicompost in savory agriculture. It can also be concluded that the untreated plants is the most suitable for obtaining the highest percentage of carvacrol; whereas, application of vermicompost alone or in combination with chemical fertilizer is preferable for attaining hydrocarbon monoterpenes such as γ-terpinene, p-cymene and myrcene.
