تضمين مؤثر و حمايت قضائي از حقوق سياسي شهروندان در ميثاق بين المللي حقوق مدني سياسي و نظام حقوقي ايران

Effective Judicial Guarantee and Protection of Citizens' Political Rights (in the International Covenant on Civil and Political Rights and the Iranian Legal System)

حقوق سياسي شهروندان در نظام حقوقي جمهوري اسلامي ايران به رسميت شناخته شده است و اين به رسميت شناخته شدن اقتضاي آن را دارد تا در نظام حقوقي سازوكارهايي براي تحقق آن تعبيه گردد. قانون اساسي ايران تقارن زيادي از جهت شناسايي حقوق سياسي مندرج در آن با ميثاق بين المللي حقوق مدني سياسي دارد و از طرفي ايران بدون حق شرط اجراي اين ميثاق را بر عهده و ذمه دارد و خروج از آن نه مطلوب است و نه مفيد فايده. در ميثاق بين المللي حقوق مدني سياسي و تفاسيري كه شوراي حقوق بشر سازمان ملل متحد در خصوص تضمين انجام داده است، ثقل نظرات پيرامون حمايت قضايي مي باشد تا افرادي كه حقوق سياسي آنها نقض شده است بتوانند با شكايت به مراجع صالح تقاضاي رسيدگي نموده و حسب مورد اقداماتي جهت الزام به اجرا يا جبران خسارات و يا حداقل كاهش آثار و جلوگيري از تكرار آن به عمل آيد. در ساختار قضايي فعلي جمهوري اسلامي ايران به نظر مي رسد تحقق و تضمين قضايي حقوق سياسي شهروندي با دو رويكرد قابل بررسي مي باشد. رويكرد اول استفاده از ظرفيت هاي موجود و اصلاح آنها مانند محاكم كيفري و ديوان عدالت اداري و رويكرد دوم ايجاد ساختار جديد در قالب «نهاد ملي حقوق بشر و شهروندي» يا «ديوان عالي حقوق بشر و شهروندي» است.بيشتر سوابق تحقيق انجام شده در زمينه حقوق شهروندي به موضوع شناسايي اين حقوق توجه داشته و تحقيقات در خصوص تضمين هاي ساختاري در اين زمينه به جهت بين رشته اي بودن موضوع (حقوق بين الملل و حقوق عمومي) كمتر مورد توجه قرار داشته است. از لحاظ ساماندهي تحقيق ابتدا به مباني موضوع تضمين موثر پرداخته شده است و سپس ظرفيت هاي ساختاري موجود مورد بررسي قرار گرفته و در نهايت پيشنهادهايي جهت اصلاح ساختارهاي موجود يا ايجاد نهادهاي نوين مطرح شده است.

Citizens' political rights have been recognized in the legal system of the Islamic Republic of Iran requiring proper mechanisms within the legal system for their realization. The Iranian Constitution has a great deal of symmetry with the International Covenant on Civil and Political Rights in terms of recognizing political rights. At the same time, Iran has ratified this Covenant without any reservation. Therefore, it is neither favorable nor fruitful for Iran to withdraw from the Covenant. In the International Covenants, the issue of guarantees is addressed in three stages: respect, protection, and enforcement. In the interpretations regarding the guarantees issue, rendered by the UN Human Rights Council, the emphasis has been put on the judicial protection. for whose political rights have been violated to lodge a complaint with the competent authorities. In the current judicial structure of the Islamic Republic of Iran, it seems that the judicial guarantee of citizens' political rights requires the creation of two structures. First, the establishment of a "National Human and Citizenship Rights Institution" that should preferably be suggested in the form of a judicial bill by the judiciary to the parliament (because safeguarding the public rights vested with the judiciary also includes citizenship rights). Second, the creation of specialized judicial bodies or branches in the judiciary to deal with complaints of violations of citizens' political rights. Such bodies may be established and operate either at the highest possible level or in the form of specialized civil rights prosecution office under the General Prosecutor's Office.