بررسي تغييرات ژن ناحيه كنترل (d-loop)ميتوكندري در سه گونه سنجاب قرمز، سنجاب ژاپني و سنجاب ايراني

سنجاب هاي متعلق به جنس Sciurus جزو سنجاب هاي درختي هستند كه با اقليم نيمه قطبي و مناطق جنگلي سازش پيدا كرده اند و توزيع گسترده اي در نيمكره شمالي دارند. سنجاب قرمز، سنجاب ژاپني و سنجاب ايراني از جمله گونه هاي شاخص جنس Sciurus در اورپا و آسيا هستند. محدوده پراكنش سنجاب قرمز از اروپا تا چين بوده در حاليكه، سنجاب ايراني محدود به فلات ايران-آناتولي است و سنجاب ژاپني نيز در جزاير ژاپن حضور دارد. منشا و تاريخچه تكاملي گونه سنجاب ايراني مبهم است و در حال حاضر اطلاعات ژنتيكي قابل توجهي از اين گونه وجود ندارد. ژنوم ميتوكندري كاربرد گستردهاي در تصحيح رده بندي هاي كنوني موجودات دارد و براي تعيين روابط تبارزادي استفاده ميشود. با توجه به اينكه تك نيايي و چند نيايي سنجابهاي درختي در منطقه پالئاركتيك نامشخص است، ناحيه كنترل ژنوم ميتوكندري به دليل نرخ جهش پذيري مناسب در گونه هاي مذكور مورد بررسي قرار گرفت. ژن ناحيه كنترل براي اولين بار در سنجاب ايراني از لحاظ ميزان تغيير پذيري، جهش، جايگاه هاي حفاظت شده و فاصله ژنتيكي بررسي شد. همچنين نتيجه رده بندي حاصل از ناحيه كنترل ژنوم ميتوكندري و ژن سيتوكروم بي مورد مقايسه قرار گرفتند. اين پژوهش نشان داد كه نتايج ردهبندي بدست آمده از ناحيه كنترل ژنوم ميتوكندري و ژن سيتوكروم بي مشابه هستند. همچنين از لحاظ تغيير پذيري و جهش، گونه سنجاب ايراني در مقايسه با سنجاب قرمز و سنجاب ژاپني داراي بيشترين ميزان تغييرات است و گونه سنجاب قرمز داراي كمترين ميزان تغيير پذيري، جهش و بيشترين تعداد جايگاه هاي حفاظت شده است. از لحاظ فاصله ژنتيكي بيشتري دارد و در كلاد جداگانه اي قرار ميگيرد.

Squirrels of the genus Sciurus are tree squirrels adapted to subarctic climatic conditions. They inhabit temperate forests and are widely distributed in the Northern hemisphere. Red squirrel, Japanese squirrel and Persian squirrel are the specific species from Sciurus in Europe and Asia. Of the Palearctic species, the red squirrel (Sciurus vulgaris) has the broadest distribution, ranging from Europe to China. In contrast, the other two Palearctic species have much narrower ranges; the Persian squirrel (Sciurus anomalus) is limited to the Iranian - Anatolian region while the Japanese squirrel (Sciurus lis) is limited to the Japanese Islands. The evolutionary history and phylogenetic status of the Persian squirrel are ambiguous and genetic information about this species is currently limited. Furthermore, although there are only three species of tree squirrel in the Palearctic region, it remains unclear whether they are monophyletic or polyphyletic. Mitochondrial genes are frequently used for taxonomic and phylogenetic studies, and the mitochondrial control region (D-loop) has sufficient variability for assessing relationships among congeneric species. Here, we describe for the first time the variability in mitochondrial d-loop sequences within and among the three Palearctic Sciurus species. Result of d-loop and Cyt b compared for phylogeny and they have similar result. Our results show