ديدگاه مدرسان در خصوص اهميت مجاز و استعارهي ادبي در آموزش زبان فارسي به غيرفارسيزبانان از طريق متون ادبي (مقاله علمي پژوهشي)

Instructors Perspective towards the Significance of Metaphor and Metonymy Through Literary Texts in Teaching Persian to Non-Persian Speakers

پژوهش حاضر به شيوهاي پيمايشي به تعيين ميزان و درجه ي اهميت شاخص هاي مجاز و استعاره ي ادبي در آموزش زبان فارسي به غيرفارسي زبانان از طريق متون ادبي پرداخته است. بدين منظور نخست پرسشنامه اي محقق ساخته دربردارنده ي هشت گويه از مولفه ي مجاز و شش گويه از مصاديق استعاره در سه سطح زباني تهيه شد و به روش غيرتصادفي دسترسپذير و هدفدار در اختيار 94 تن از مدرسان ايرانيِ با سابقه ي تدريس در حوزه ي آموزش زبان فارسي به غيرفارسيزبانان كه با مقولات ادبيات فارسي نيز آشنايي داشتند، قرار گرفت. داده هاي به دست آمده بهمنظور پاسخگويي به پرسشهاي پژوهش از طريق نرم افزار اسپياساس 22 و آزمونهاي آماري كاي- دو يكطرفه، فريدمن و من- ويتني مورد بررسي قرار گرفت. بخشي از نتايج به دست آمده از تحليل داده ها حاكي از آن است كه جمعيت نمونه تمام شاخصهاي تعيين شده در دو سطح مبتدي و مياني را در هر دو مولفه ي مجاز و استعاره بي اهميت قلمداد كرده اند كه اين نتيجه، اين باور را كه مجاز به علت بسامد وقوع بالا به گونه ي هنجار متعلق است، حداقل در حوزهي آموزش زبان فارسي به غيرفارسيزبانان به چالش ميكشد. علاوه بر اين، شاخص استعاره هاي بعيد نيز به طوركلي توسط جمعيت نمونه بي اهميت شمرده شده است، ولي مدرسان فاقد تجربه ي آموزش ادبيات، بر اهميت شاخص مذكور تاكيد داشته اند كه اين رويكرد از يك سو حاكي از كارآمدي تجربهي آموزش ادبيات در رويارويي با استعاره هاي ادبي، و از ديگر سو نشان دهنده ي برداشته شدن مرز ميان دو حوزه ي آموزش زبان و آموزش ادبيات در مواجهه با استعاره به عنوان يكي از شگردهاي آفرينش ادبيت است.

This article aims to determine the importance of metaphor and metonymy as indices in teaching Persian to non-Persian speakers by applying a survey method through literary texts. A questionnaire containing eight items of metonymy and six items of metaphor in three levels of language proficiency was prepared to achieve this goal. Using a non-random available and judgmental method the questionnaire was sent to 94 Iranian instructors, experts in teaching Persian to non-Persian speakers, and also acquainted with Persian literature. The data were analyzed with SPSS, calculating one-way Chi-square, Friedman, and Mann-Whitney statistical methods. Part of the achieved results suggests that the sample population considers all the indices relevant to metonymy and metaphor as ‘insignificant’ for both beginner and intermediate levels. This result challenges the belief that metonymy, due to high frequency, is a type of ‘norm’ in teaching Persian to non-Persian speakers. The sample population also considers the index of ordinary metaphors as ‘insignificance’. However, those instructors lacking the experience of teaching literature emphasized the significance of these indices. On one hand, this approach reveals the effectiveness of experience in teaching literature when encountering literary metaphors; on the other hand, it indicates removing the border between language pedagogy and teaching literature in case of metaphor is a technique of creating literariness.