اثر نيتروژن استارتر، متانول و كودهاي زيستي بر عملكرد، گره‌زايي و طول دوره پر شدن عدس ديم

Effects of Starter Nitrogen, Methanol and Bio fertilizers Application on Yield, Nodulation and Grain Filling Period of Rainfed Lentil

به­ منظور بررسي تأثير مقادير مختلف نيتروژن استارتر، كاربرد متانول و كودهاي زيستي بر گره ­زايي، طول دوره پرشدن و عملكرد عدس .Lens culinaris L تحت شرايط ديم، آزمايشي به­ صورت فاكتوريل با طرح پايه بلوك­ هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه­ اي در اردبيل در سال زراعي 98-1397 اجرا شد. عامل­ هاي مورد بررسي شامل نيتروژن استارتر در سه سطح (بدون نيتروژن، كاربرد 25 و50 كيلوگرم نيتروژن در هكتار از منبع اوره)، كودهاي ­زيستي در چهار سطح (عدم استفاده، كاربرد ريزوبيوم لگومينوزاروم، كاربرد ميكوريز، كاربرد توأم ريزوبيوم لگومينوزاروم با ميكوريز) و كاربرد متانول در سه سطح (محلول‌پاشي با آب، كاربرد متانول 15 و 30 درصد حجمي) بودند. مقايسه ميانگين­ ها نشان داد بيش‌ترين تعداد و وزن گره در بوته (به ­ترتيب12/72 عدد و 11/59 ميلي ­گرم در بوته)، سرعت پرشدن دانه (1/45 ميلي­گرم در روز)، طول دوره و دوره مؤثر پرشدن دانه (به ­ترتيب 35/17 و 29/91 روز)، تعداد نيام در بوته (34/43) و عملكرد دانه (1530 كيلوگرم در هكتار) در كاربرد توأم ريزوبيوم لگومينوزاروم با ميكوريز، محلول­پاشي30 درصد حجمي متانول و 50 كيلوگرم نيتروژن استارتر در هكتار به­ دست آمد. تعداد گره، سرعت پرشدن دانه، دوره مؤثر پرشدن دانه و عملكرد دانه به ­ترتيب از افزايش 210، 25/64، 45/76 و 103 درصدي در مقايسه با عدم كاربرد كودهاي زيستي، نيتروژن و عدم محلول­ پاشي با متانول برخوردار بود. براساس نتايج اين بررسي كاربرد توأم كودهاي زيستي (ميكوريز و ريزوبيوم) و محلول‌پاشي30 درصد حجمي متانول با 50 كيلوگرم نيتروژن استارتر در هكتار، مي­ تواند در بهبود عملكرد عدس تحت شرايط ديم پيشنهاد شود.

In order to study the effects of various rates of starter nitrogen, methanol, and bio fertilizers on nodulation, grain filling period, and yield of lentil (Lens culinaris L.) under rainfed condition, an experiment has been carried out as factorial based on randomized complete block design with three replications under field condition in Ardabil in 2018-2019. The factors include starter nitrogen in three levels (no nitrogen and N application of 25 and 50 kg/ha) by urea, bio fertilizers in four levels (without bio fertilizers, application of Rhizobium legominosarum, mycorrhiza and both application of mycorrhiza with Rhizobium legominosarum), application of methanol at three levels (foliar application with water and methanol applications of 15 and 30 volume percent). Means comparision show that the maximum number and weight of nodules per plant (12.72 and 11.59 mg per plant, respectively), grain filling rate (1.45 mg/day), grain filling period and effective grain filling period (35.17 and 29.91 days, respectively), number of pod per plant (34.43), and grain yield (1530 kg/ha) have been obtained at both applications of mycorrhiza with Rhizobium legominosarum, foliar application of 30 volume percent of methanol, and 50 kg/ha of starter nitrogen. The treatments display an increase of about 210%, 25.64%, 45.76%, and 103% in the number of nodules per plant, grain filling rate, effective grain filling period, and grain yield, respectively, in comparison with the control (no application of nitrogen, methanol, and bio fertilizers). Based on the results from this study, both applications of bio fertilizers (mycorrhiza with Rhizobium legominosarum) and foliar application of 30 volume percent of methanol with 50 kg/ha starter nitrogen are recommended to improve grain yield of lentil under rainfed condition.