طريقت عشق و مدارا در سلوك عرفاني شيخ نظام‌الدين اولياء و كبير

شيخ نظام‌الدين اولياء (د 725 ق/1325م)، از مشايخ چشتيه در هند، و كبير (قرن 15 م)، شاعر و عارف نامدار هندي، از حيث تأكيدشان بر عشق و مدارا شباهت‌هاي فراواني داشتند. شيخ نظام‌الدين و خلفايش موجب گسترش سلسله چشتيه و نيز ترويج زبان فارسي و اسلام در شبه قاره هند شدند. آنگونه كه از ملفوظات شيخ استنباط مي‌شود او عشق را شرط اصلي قبول هر طاعتي مي‌دانست. به باور او، عشق الهي در قالب عشق به ولايت پير تجلي مي‌كند و در مقياس وسيع‌تر تمام مخلوقات را دربرمي‌گيرد. كبير نيز از شاعران و عارفان هند است كه به همراه پيروانش در ترويج آيين بهكتي نقش مهمي داشته است. مذهب كبير به روشني دانسته نيست، هندوها او را هندو و مسلمانان وي را مسلمان مي‌دانند. كبير در اشعارش ظواهر دين را به شدت نقد مي‌كند و معتقد است كه عشق الهي جوهر دين است. از اين رو، بر عبادت عاشقانه (بهكتي) تأكيد مي‌كند. او نيز عشق به گورو يا پير را در تعالي روحاني سالك بسيار موثر مي‌دانست.

No abstract