ارزيابي و گروه‌بندي جمعيت‌هاي رازيانه از نظر صفات زراعي و مورفولوژيك در شرايط آبياري نرمال و محدود

به­ منظور گروه‌بندي 19 جمعيت‌ گياه دارويي رازيانه از نظر صفات زراعي و مورفولوژيك، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در دو شرايط آبياري نرمال و محدود در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تبريز انجام گرفت. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه اثرات شرايط مختلف آبياري، جمعيت و اثر متقابل شرايط در جمعيت براي اكثر صفات مورد ارزيابي معني‌دار است؛ كه نشانگر وجود اختلاف معني‌دار بين جمعيت‌هاي مورد مطالعه رازيانه و همچنين واكنش متفاوت جمعيت‌ها در شرايط مختلف آبياري بود. همچنين تحت تنش كم‌آبي صفات تعداد چتر، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد اسانس در تمامي جمعيت‌هاي مورد مطالعه با كاهش معني‌دار روبه‌رو بوده‌اند. اين در حالي بود كه تمامي جمعيت‌هاي مورد مطالعه در شرايط تنش كم‌آبي با افزايش معني‌دار ميزان اسانس همراه‌ بودند. همبستگي در شرايط تحت تنش كم‌آبي بين عملكرد دانه و عملكرد اسانس (0/949)، تعداد چتر (0/696)، تعداد دانه در چتر (0/469)، ارتفاع بوته (0/641)، تعداد پنجه (0/617) و بيوماس (0/891) مثبت و معني‌دار بود. اين نشان مي ­دهد صفات مذكور بيشترين تاثير را بر روي عملكرد دانه در شرايط تنش كم ­آبي داشتند. در شرايط آبياري نرمال جمعيت­ هاي مورد مطالعه از نظر تمامي صفات در سه گروه قرار گرفتند و جمعيت‌هاي بناب و بيرجند از نظر تمام صفات مورد ارزيابي از جمله عملكرد دانه و اسانس در گروه برتر قرار گرفتند. در شرايط تنش كم‌آبي نيز جمعيت­ هاي مورد مطالعه از نظر تمامي صفات در سه گروه قرار گرفتند و گروه برتر شامل جمعيت‌هاي گرينه، 11486 (آلمان)، 1182 (آلمان)، همدان و بناب بود. گروه‌بندي جمعيت‌ها بر اساس شاخص‌هاي تحمل به خشكي نشان داد كه جمعيت‌هاي بناب، بيرجند، 11486 (آلمان) و همدان از نظر تحمل به خشكي نسبت به ديگر جمعيت‌هاي مورد ارزيابي، برتري دارند.

In order to grouping 19 populations fennel from the agronomic and morphological traits, an experiment was conducted in randomized complete block design with three replications under limited and favorable condition of irrigation at the Agricultural Research Station, University of Tabriz. Combined analysis of variance showed that the effects of different irrigation conditions, population and population × environment interaction was significant for most of the studied traits; That was representing a significant difference between the fennel studied populations and also showed populations different reactions under different of irrigation condition. Also, under limited condition of irrigation, the number of umbel per plant, the number of seed per umbel, 1000-seed weight, grain yield, essential oil yield for all studied populations were significantly reduced. However, all studied populations were associated with a significant increase in essential oil under limited condition of irrigation. Correlation of grain yield with essential oil yield (0/949), the number of umbel per plant (0/696), the number of seed per umbel (0/469), plant height (0/641), tillers(0/617) and biomass(0/891) was significant positively under water deficit stress condition. This indicates the traits had the greatest effect on grain yield under water deficit stress condition. In favorable conditions of irrigation, the studied populations were divided into three groups for all traits. Bonab and Birjand populations were in the best group the evaluated traits including grain and essential oil yields. In terms of water stress, the studied populations were divided into three groups for all traits. The best groups the all evaluated traits included Garineh, German (11486), German (1182), Hamadan and Bonab populations. Grouping populations based on drought tolerance indices showed that Bonab, Birjand, German (11486) and Hamadan populations are superior from the drought tolerance than other evaluated populations.