بررسي شاخص هاي تحمل به تنش خشكي در سويا

40 لاين‌ برگزيده سويا (Glycine max L. Merr) در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار تحت شرايط آبياري نرمال و تنش در دو مكان مجزا، در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج در سال زراعي 95-1394 مورد بررسي قرار گرفت. بر اساس عملكرد در شرايط بدون تنش (Yp) و تنش (Ys)، شاخص­ هاي كمي تحمل به تنش­خشكي، شاخص تحمل (TOL)، ميانگين هندسي (GMP)، تحمل تنش (STI)، حساسيت به تنش (SSI)، حساس خشك (SDI)، درصد حساسيت به تنش (SSPI)، ميانگين هارمونيك (HARM)، پايداري عملكرد (YSI)، خشكي نسبي (RDI)، محاسبه شدند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس بيانگر اختلاف معني­دار ژنوتيپ­ ها از نظر عملكرد در شرايط نرمال و تنش كم­آبي بود. نتايج حاصل از مقايسه ميانگين نشان داد كه بيشترين ميانگين عملكرد در­شرايط آبي ­و ­ديم به­ترتيب متعلق به ژنوتيپ­هاي 19و 34 بوده است. كمترين مقادير، شاخص تحمل، حساسيت به تنش، درصد حساسيت به تنش، حساس خشكي، به­ترتيب متعلق به ارقام شماره 7،10،7،10 بوده و بيشترين مقادير شاخص ميانگين هندسي، تحمل تنش، پايداري عملكرد، خشكي نسبي، ميانگين هارمونيك، به­ترتيب متعلق به ارقام شماره 1،7،7،1،1 بوده است. تحليل همبستگي عملكرد و شاخص­هاي تحمل خشكي در محيط تنش و بدون­تنش نشان داد، شاخص STI وGMP مناسب­ترين شاخص­ها براي گزينش ژنوتيپ­هاي برتر هستند. همچنين تجزيه به عامل­ها نشان داد كه دو عامل اول 98درصد (عامل اول 58/9 درصد و عامل دوم 39/3 درصد) از تغييرات مورد بررسي را در شرايط تنش ­و بدون­تنش توجيه مي­كند. براساس تجزيه باي­پلات بر مبناي مولفه­هاي اصلي اول و دوم، ژنوتيپ­هاي 1 و 34 در ناحيه با پتانسيل توليد بالا و حساسيت كم به تنش قرار دارند و تجزيه باي­پلات نيز گزينش ژنوتيپ متحمل به تنش را براساس شاخص GMP.STI توجيه مي­ نمايد.

Forty selected soybean (Glycine max L. Merr) in the form of a randomized complete block design with three replications under normal irrigation and stress conditions in two separate locations, in the research farm of Karaj Seedling and Seed Breeding Research Institute in 2015- 2015 crop year Was examined.Based on performance under non-stress (Yp) and stress (Ys) conditions, quantitative indices of drought tolerance, tolerance index (TOL), geometric mean (GMP), stress tolerance (STI), stress sensitivity (SSI), dry sensitivity (SDI), stress sensitivity percentage (SSPI), harmonic mean (HARM), stability Yield (YSI), relative dryness (RDI), were calculated. The results of analysis of variance showed a significant difference in genotypes in terms of yield per hectare under normal conditions at 5% probability level and a significant difference at 1% probability level of genotypes under water stress conditions. The results of mean comparison showed that the highest mean yield in irrigated and rainfed conditions belonged to 19 and 34 genotypes, respectively. The lowest values of tolerance index, stress sensitivity, stress sensitivity percentage, drought sensitivity, belong to cultivars 7, 10, 7, 10, respectively, and the highest values of geometric mean index, stress tolerance, performance stability, relative drought, harmonic mean, Belonged to the numbers 1,7,7,7,1, respectively. Correlation analysis of yield and drought tolerance indices in stress and non-stress environment showed that STI and GMP indices are the most suitable indices for selection top genotypes. Factor analysis also showed that the first two factors explain 98% (the first factor of 58.9% and the second factor of 39.3%) of the studied changes in stress and non-stress conditions. Based on biplot analysis based on the first and second main components, genotypes 1 and 34 are located in the region with high production potential and low sensitivity to stress, and biplot analysis justifies the selection of stress tolerant genotype based on GMP.STI index.