پديد آورندگان :
مرادي، سهيلا دانشگاه زنجان - دانشكده كشاورزي - گروه ژنتيك و توليد گياهي، زنجان، ايران , صبا، جلال دانشگاه زنجان - دانشكده كشاورزي - گروه ژنتيك و توليد گياهي، زنجان، ايران , توكلي، افشين دانشگاه زنجان - دانشكده كشاورزي - گروه ژنتيك و توليد گياهي، زنجان، ايران , افصحي، كامران دانشگاه زنجان - دانشكده كشاورزي - گروه ژنتيك و توليد گياهي، زنجان، ايران
كليدواژه :
ابرمحيط , پايداري عملكرد , شرايط ديم , عدس , لاين ايده‌آل
چكيده فارسي :
مهم‌ترين هدف در تمام برنامه‌هاي اصلاحي محصولات زراعي افزايش عملكرد است و بهبود عملكرد نياز به استفاده از روش‌هاي آماري كارامد براي تعيين ژنوتيپ‌هاي برتر دارد. در تعيين برتري ژنوتيپ علاوه‌بر عملكرد بالا، پايداري عملكرد در محيط‌هاي مختلف نيز بايد در نظر گرفته شود. تجزيه باي‌پلات روش مناسبي براي انتخاب ژنوتيپ‌هاي برتر و افزايش كارايي انتخاب است. در اين تحقيق از روش GGE biplot براي بررسي پايداري عملكرد دانه 205 لاين و رقم عدس در قالب طرح آگمنت طي سه سال زراعي در دانشكده كشاورزي دانشگاه زنجان تحت شرايط ديم استفاده شد. نتايج تجزيه مركب ارقام شاهد نشان داد كه اثر سال و اثر متقابل سال × رقم براي عملكرد دانه معني‌دار بود به اين ترتيب لاين‌ها با استفاده از روش گرافيكي GGE biplot مورد بررسي قرار گرفتند كه نتايج نشان داد كه مؤلفه اول و دوم به ترتيب 68/3 و 28/5 درصد (در مجموع 96/8 درصد) از كل تغييرات عملكرد را توجيه نمودند كه نشان دهنده اعتبار بالاي باي‌پلات در تبيين تغييرات G+GE است. همچنين نتايج نشان داد لاين‌هاي 170 و 164 بهترين لاين در سال اول و لاين‌هاي 157 و 183 بهترين لاين در سال سوم بودند. لاين شماره 167 علاوه‌بر داشتن عملكرد بالا نوسانات عملكرد كمتري داشت. اين لاين با قرار گرفتن در مركز دواير به عنوان لاين ايده‌آل و لاين‌هاي 164، 170، 147، 122 و 7 بعد از آن در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند. لاين‌هاي 147، 128، 7، 160، 51، 148، 156 و 160 نيز علاوه بر داشتن عملكردي بيشتر از عملكرد ميانگين داراي فاصله كمي با محور پايداري بوده و نوسانات عملكرد كمتري داشتند. لاين‌هاي شماره8، 57، 157، 86، 186، 83، 140، 164 و 170 با وجود داشتن عملكرد بالا، داراي نوسانات عملكرد بالا بودند. بررسي چند ضلعي باي‌پلات منجر به شناسايي دو ابرمحيط شد كه در بين اين محيط‌ها سال اول بيشترين قدرت تمايز كنندگي را در بين سال‌ها داشت. وجود زاويه 90 درجه بين سال اول و دوم نشاندهنده عدم همبستگي بين اين دو سال و متفاوت بودن شرايط آن‌ها و زاويه بزرگتر از 90 درجه سال دوم با اين سال‌ها نشاندهنده همبستگي منفي آن با سال اول و دوم بود.
چكيده لاتين :
The most important goal in all crop breeding programs is to increase yield, and yield
improvement requires the use of efficient statistical methods to identify superior genotypes. In
determining the superiority of genotype, in addition to high yield, yield stability in different
environments must also be considered.Biplot analyses are good tools for selecting superior
genotypes and to increase efficiency in selection. In this study, GGE biplot method was used to
evaluate the stability of grain yield of 205 lines and lentil cultivar in augmented design during three
cropping years in the Faculty of Agriculture of Zanjan University under rainfed conditions. The
results of combined analysis of control cultivars showed that the effect of year and year × cultivars
interaction were significant for grain yield. Thus, the lines were examined using GGE biplot graphic
method. The results showed that the first component and second component explained 68.3 and
28.5 percent (in total 96.8 percent) of total variation respectively, which indicates the high validity
of the bipod in the explain. The results also showed that lines 170 and 164 were the best lines in the
first year and lines 157 and 183 were the best lines in the third year. Line 167, in addition to having
high yield, had lower stable yield. This line was placed in the center of the circle as the ideal line
and the lines 164, 170, 147, 122 and 7 were placed in the next ranks. Lines 147, 128, 7, 160, 51,
148, 156 and 160, in addition to having higher yield than the average, had a short distance from the
stability axis and had low unstable yield. Lines 8, 57, 157, 86, 186, 83, 140, 164 and 170, despite
having high performance, had high unstable yield. Biplat polygonal analysis led to the identification
of two mega-environments, among which the first year had the most discriminating ability among
the years. Existence of 90º angle between the first and second year showed no correlation between
these two years and their conditions were different and greater than 90º angle of the second year
with these years showed its negative correlation with the first and second year.
