مدل‌سازي موضوعي و كاربرد آن در پژوهش‌ها: مروري بر ادبيات تخصصي

مقدمه: مدل‌سازي موضوعي يكي از تكنيك‌هاي متن‌كاوي است كه امكان كشف موضوعات نامعلوم در مجموعه اسناد، تفسير اسناد بر اساس اين موضوعات و استفاده از اين تفاسير براي سازماندهي، خلاصه كردن و جستجوي متن‌ها را به‌طور اتوماتيك ميسر مي‌كند. آشنايي با مفهوم و تكنيك مدل‌سازي موضوعي، و كاربرد آن در كشف موضوعات و سازمان‌دهي منابع اطلاعاتي از اهداف اصلي اين پژوهش است. روش شناسي: پژوهش حاضر از نوع كتابخانه‌اي است كه در آن، ضمن معرفي مدل‌سازي موضوعي، به دسته‌بندي و مرور كاربردهاي اين تكنيك بر اساس ماهيت عملكردي آن و ارائه نمونه تحقيقاتي كه از اين تكنيك استفاده نموده‌اند پرداخته است. يافته‌ها: الگوريتم‌هاي مدل‌سازي موضوعي علاوه بر سه هدف اصلي مبني بر كشف موضوعات پنهان، تفسير اسناد بر اساس موضوعات و نهايتاً سازمان‌دهي و طبقه‌بندي متون، در كشف موضوعات و روابط پنهان در حوزه‌هاي علوم، بازيابي اطلاعات، دسته‌بندي مدارك بر اساس موضوعات، كشف الگوهاي برجسته و رويدادهاي در حال ظهور، خوشه‌بندي مفاهيم حوزه‌هاي علمي، تحليل سير تحول مفهومي در طول دوره‌هاي تاريخي، تعيين روابط سلسه‌مراتبي مفاهيم يك حوزه يا زمينه خاص علمي و غني‌سازي فهرست واژگان كاربرد دارد. نتيجه‌: مدل‌سازي موضوعي با تكيه بر يادگيري ماشين و بهره‌گيري از دانش هوش مصنوعي به‌عنوان يكي از رويكردهاي نوين سازماندهي منابع اطلاعاتي مطرح شده و مطالعات جدي در اين زمينه در حال انجام است. لذا با كاربرد الگوريتم‌هاي مدل‌سازي موضوعي در راستاي خودكارسازي استخراج موضوع و كشف موضوعات نهان موجود در منبع مي‌توان بر تقويت و روزآمدسازي نظام‌هاي نوين سازمان‌دهي منابع اطلاعاتي عمل كرد.