سوءاستفادۀ شركت مادر از شركت‌هاي تابعه در حقوق ايران؛ مصاديق، تبيين مسئوليت و راهكارها

شركت‌ مادر، اغلب به دليل تنوع در سرمايه‌گذاري، استفاده از مديران متخصص و كارآمد و صرفه‌جويي در هزينه‌ها، اقدام به تأسيس شركت‌هاي تابعه مي‌نمايند. در گروه شركت‌هاي تجاري، گاه ممكن است شركت‌ مادر، با توسل به اصل «استقلال شخصيت حقوقي شركت‌ها»، در پي سوءاستفاده از پوشش شخصيت حقوقي شركت تابعه در جهت اهداف متقلبانۀ خود برآيد و در نهايت از مسئوليت فرار نمايد. لذا، تبيين مسئوليت بر شركت مادر در قبال اقدامات شركت تابعه و شناسايي طُرُق سوءاستفاده‌هاي احتمالي، جهت مقابله با آن واجد اهميت است. نتايج تحقيق حاكي از آن است، شركت مادر براي اهدافي از جمله، فرار از دين، فرار مالياتي و اتخاذ رويه‌هاي تجاري ناعادلانه مانند ايجاد انحصار در رقابت، مي‌تواند از پوشش شخصيت حقوقي شركت تابعه سوء‌استفاده نمايد. در اين فروض و در خلأ مقررات ويژه مبني بر سوء‌استفادۀ‌ احتمالي شركت مادر از شركت تابعه در حقوق ايران، مي‌توان با توجه به قواعد فقهي و حقوقي موجود از جمله قاعدۀ «من له‌الغنم فعليه الغرم»، «غرور»، «مسئوليت ناشي از مالكيت يا كنترل شركت تابعه»، «مسئوليت مدني ناشي از فعل غير» و «تسبيب»، شركت مادر را در قبال خسارت وارده به اشخاص ثالث، مسئول دانست. جهت پيشگيري از سوء‌استفاده‌هاي احتمالي، تدوين قوانين شفاف‌سازي اجباري، اصلاح قوانين و نظام مالياتي و ايجاد مكانيسم‌هاي نظارتي در گروه شركت‌هاي تجاري، ضروري است.