ربط ارزشي ميدان علوم ‌اجتماعي؛ تحليل تماتيك نمونه موردي پايان نامه هاي دانشجويي دكتري

Value-relevance of the social sciences field; thematic analysis of a case study of doctoral dissertations

در اين پژوهش تلاش شد تا مختصات ربط ارزشي ميدان علوم اجتماعي ايران ترسيم شود و دغدغه هايي كه محققان اين حوزه را تحت تأثير قرار مي دهند، صورتبندي شوند. پرسش اصلي اين است كه رشته ­هاي علوم اجتماعي در ايران به چه مسائلي مي­ انديشند و پرسش از كدام زمينه را مسئله اصلي قابل پيگيري در سطح جامعه مي پندارند. بدين منظور، پايان نامه هاي مقطع دكتري اين حوزه در فاصله سال هاي 1387 تا 1397 به ­عنوان يكي از محصولات نهايي اين ميدان تحليل شد تا با استفاده از كدگذاري عناوين بر اساس طبقه بندي هاي دروني و بيروني، شماي كلي تعلقات ارزشي اين حوزه و نيز تغييرات احتمالي در آينده ترسيم شود. كار با بررسي مجموع 437 پايان نامه با استفاده از روش تحليل تماتيك آغاز و با تقسيم بندي آنها بر اساس حوزه هاي مختلف جامعه شناسي، تغييراتي در هژموني حوزه ها در طول اين ده سال مشاهده شد. در برخي از زمينه ها كه در ابتداي دوره مورد بررسي تعداد زيادي پاياننامه درباره آنها وجود داشت، از جمله جامعه شناسي فرهنگ و جامعه شناسي سياسي، در سال هاي اخير پايان نامه كمتري از آنها ديده شد. درحالي كه برخي ديگر از حوزه هاي پرطرفدار در ابتدا از جمله جامعه شناسي توسعه و جامعه شناسي اقتصادي، در انتهاي اين دوره نيز همچنان رشد پرشتاب داشته اند. همچنين حوزه هايي كه در تمام طول اين دوره تعداد كمتري پايان نامه درباره آنها نگاشته شده است، از جمله جامعه شناسي محيط زيست و جامعه شناسي آموزش و پرورش، در سال هاي اخير با اقبال چشمگير محققان مواجه شدهاند. در نتيجه تقسيم بندي نوع دوم نيز نوعي چرخش اقتصادي در عناوين پايان نامه ها در طول اين ده سال مشاهده شد؛ بدين معنا كه مسائل اقتصادي جامعه روز به روز اهميت بيشتري يافته و به همين نسبت پرداختن به مسائل مربوط به دموكراسي، آزادي و جامعه مدني در حاشيه قرار گرفته است.

In this study, an attempt was made to find a value-relevance relationship of the Iranian social sciences field and to formulate the concerns that effect researchers in this field. The main question was what the social sciences in Iran is thinking about and the question of which field is considered to be the main issue that can be pursued at the social level. In this regard, doctoral dissertations in this field during 2009-19 as one of the final products of this field were analyzed. The work began with a review of 437 dissertations by using "thematic analysis" method and by dividing them according to different fields of sociology, changes in the hegemony of areas were observed during these ten years. In some areas where there were a large number of dissertations at the beginning of the study period, including Sociology of Culture and Political Sociology, fewer dissertations were seen in recent years. While other popular fields, such as "Development Sociology" and "Economic Sociology", have continued to grow rapidly until the end of this period. In addition, areas in which fewer dissertations have been written throughout this period, including Sociology of Environment and Sociology of Education, have attracted significant interest from researchers in recent years. As a result of the second type of codification, a kind of "Economic-turn" is observed in the titles of dissertations during these ten years; this means that the economic issues of the society are becoming more and more important, and in the same way, addressing the issues of democracy, freedom and civil society has been marginalized.