گروه‌بندي و گزينش ژنوتيپ‌هاي سويا تحت تأثير كاربرد سولفور با استفاده از روش‌هاي آماري چند متغيره

به منظور گزينش ژنوتيپ‌هاي سويا تحت تأثير مقادير مختلف سولفور، 30 ژنوتيپ سويا در سه سطح سولفور (شاهد، 5 و 10 گرم بر كيلوگرم خاك مورد بررسي، غلظت سولفور 98 درصد بود كه به صورت 0، 0/1 و 0/2 درصد از خاك ارزيابي شده اضافه شد) به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك كامل تصادفي به صورت گلداني با سه تكرار در سال زراعي 1395 در دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري اجرا گرديد. صفات بررسي شده شامل ارتفاع شاخه اصلي، ارتفاع اولين شاخه فرعي، تعداد غلاف شاخه اصلي، تعداد غلاف شاخه فرعي، وزن صد دانه، محتواي كلروفيل كل، محتواي كلروفيل a، محتواي كلروفيل b، محتواي كارتنوئيد، ميزان سولفور در بخش هوايي، درصد روغن، درصد پروتئين و عملكرد دانه تك بوته بودند. نتايج تجزيه واريانس صفات مورد بررسي نشان داد كه كاربرد سولفور تأثير معني‌داري در سطح احتمال 0/01 بر صفات مورد بررسي داشته است. براساس نتايج مقايسات ميانگين، بيشترين ميزان روغن و پروتئين به ترتيب در ژنوتيپ‌هاي دير و ويليامز در سطح سوم سولفور بدست آمد. بيشترين و كمترين وزن دانه به ترتيب در ژنوتيپ‌هاي هيل و واباش در سطح دوم سولفور مشاهده شد. در كل كاربرد سولفور موجب بهبود صفات مورد بررسي گرديد. تجزيه خوشه‌اي به روش Ward، 30 ژنوتيپ را در دو گروه مجزا دسته‌بندي نمود. همچنين گروه‌بندي ژنوتيپ‌ها با تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي و رسم باي‌پلات‌ها نيز صورت گرفت. با توجه به نتايج گروه‌بندي‌ها و درجه اهميت صفات ژنوتيپ‌هاي گروه اول كه از نظر صفات مورد بررسي ميانگين بالايي داشتند، گزينش شدند. لذا مي‌توان از اين ژنوتيپ‌ها براي گزينش ژنوتيپ‌هاي پر محصول و صفات زراعي مطلوب كه توانايي جذب سولفور بيشتري داشتند، در برنامه‌هاي اصلاحي آتي استفاده كرد.

In order to selection of soybean genotypes under different amounts of sulfur, 30 soybean genotypes were evaluated at three levels of sulfur (control, 5 and 10 g/Kg soils) concentration of sulfur was 98 % and it was added as 0, 0.1 and 0.2 % of evaluated soils. The experiment was lay out as a factorial arrengment in a randomized complete block design with three replications at Sari Agricultural Science and Natural Resources University in 2016. Evaluated traits included height of main branch, height of first sub branch, number of main branch pods, number of sub branch pods, 100 seed weight, total chlorophyll content, chlorophyll a content, chlorophyll b content, carotenoid content, sulfur content, Oil percentage, protein percentage and grain yield per plant. The results of analysis of variance of studied traits showed that sulfur application has a significant effect (P<0.01) on the studied traits. According to the results of means comparisons, the highest amounts of oil and protein percentage were obtained in Dayr and Williams genotypes at the third level of sulfur. The highest and lowest grain weights were observed in Hill and Vabash genotypes in the second level of sulfur, respectively. The results of the cluster analysis using Ward method, divided the soybean genotypes into two distinct groups. The genotypes were grouped using principal component analysis and biplot, too. According to the results of the cluster analysis, genotypes of the first group, which had high mean for the studied traits, were selected. Therefore, these genotypes can be used to select high-yielding genotypes and desirable agronomic traits that have the ability to absorb more sulfur in future breeding programs.