ارزيابي مقاومت به زنگ زرد (Puccinia striiformis West) در برخي ژنوتيپ هاي گندم نان (Triticum aestivum L.) در مرحله گياهچه اي

اين پژوهش به‌منظور بررسي و تعيين طيف بيماري‌زايي/غيربيماريزايي ژن‌هاي پنج نژاد بيماري زنگ زرد گندم جمع‌آوري‌شده از مناطق كرج (174E158A+)، زرقان (103E16A+, Yr27)، ساري (6E150A+)، سرخس (247E235A+,Yr27) و مغان (77E78A+) انجام شده است. براي تعيين نژاد بيماري زنگ زرد گندم از ژنوتيپ­هاي استاندارد و افتراقي بين‌المللي استفاده گرديد. سپس واكنش 297 ژنوتيپ مختلف گندم نان نسبت به اين نژاد‌ها در قالب طرح كاملاً تصادفي با دو تكرار تحت شرايط گلخانه و با دماي 15 درجه سانتي‌گراد مورد ارزيابي قرار گرفت. در بررسي همبستگي بين نژادهاي مختلف مشخص شد كه نژادهاي ساري (6E150A+) و كرج (174E158A+) داراي بيشترين همبستگي هستند. همچنين تجزيه واريانس ساده براي سه صفت تيپ آلودگي، اندازه جوش و تراكم جوش تنوع ژنتيكي بالايي را بين ژنوتيپ­هاي موردمطالعه نشان داد. تجزيه واريانس مركب نشان‌دهنده اثر معني‌دار ژنوتيپ، نژاد و اثرمتقابل ژنوتيپ و نژاد براي صفت تيپ آلودگي بود. براي صفات اندازه جوش و تراكم جوش نيز اثر ژنوتيپ و نژاد معني‌دار بودند. نتايج تجزيه همبستگي صفات در نژادهاي مختلف نشان­دهنده همبستگي معني‌دار و مثبت بين آن‌ها بود. تجزيه خوشه‌اي ژنوتيپ­ها را به سه گروه مقاوم، نيمه مقاوم (نيمه حساس) و حساس تفكيك نمود كه تائيدكننده نتايج واكنش‌هاي مقاومت ژنوتيپ‌هاي گندم به نژادهاي مختلف زنگ زرد بود. براساس تجزيه خوشه­اي ژنوتيپ­هاي شماره­ 6، 36، 39 و 44 داراي پايين ­ترين ميزان تيپ آلودگي (مقاومت بالاتر) نسبت به هر پنج نژاد بيماري زنگ زرد گروهبندي شدند. نتايج تجزيه خوشه ­اي نيز نشان­دهنده وجود ارقام تجاري PARSI، KARAJ2، CHAMRAN2، PANJAMO62، MAHDAVI، PISHGAM، INIA66 و RIJAW در گروه گندم ­هاي مقاوم بود كه مي­ توان با استفاده از تجزيه شجره­اي به والد دهنده مقاومت به اين بيماري دست يافت.

This study was performed to investigate and determine the virulence /avirulence spectra of five genes of wheat yellow rust disease collected from Karaj (174E158A +), Zarghan (103E16A +, Yr27), Sari (6E150A +), Sarakhs (Y72727 + A, Moghan (247E235A +). International standard and differential genotypes were used to determine the races of wheat yellow rust disease. Then, the response of 297 different bread wheat genotypes to these races was evaluated in a completely randomized design with two replications under greenhouse conditions and at a temperature of 15 ° C. In the study of correlation between different breeds, it was found that Sari (6E150A +) and Karaj (174E158A +) have the highest correlation. Also, simple analysis of variance for three traits of infection type, pustule size and pustule density showed high genetic diversity between the studied genotypes. Combined analysis of variance showed a significant effect of genotype, race and genotype-race interaction for infection type trait. The effect of genotype and race were also significant for pustule size and pustule density. The results of correlation analysis of traits in different races showed a significant and positive correlation between them. Cluster analysis divided the genotypes into three groups: resistant, semi-resistant (semi-susceptible) and susceptible, which confirmed the results of resistance reactions of wheat genotypes to different varieties of yellow rust. Based on cluster analysis, genotypes 6, 36, 39 and 44 had the lowest infection type (higher resistance) than all five races of yellow rust. The results of cluster analysis also showed the presence of commercial cultivars PARSI, KARAJ2, CHAMRAN2, PANJAMO62, MAHDAVI, PISHGAM, INIA66 and RIJAW in the group of resistant wheat, which can be obtained by using tree analysis to give the parent resistance to this disease.