بررسي تنوع لاين‌هاي خالص جو (Hordeum vulgare L.) با استفاده از شاخص SIIG

تنوع ژنتيكي پايه­اي براي بقاي گياهان در طبيعت و بهبود محصولات است. تنوع در منابع ژنتيكي گياهي اين فرصت را براي اصلاح­گر فراهم مي ­كند كه ارقام جديد و اصلاح شده با ويژگي­هاي مطلوب را شناسايي كند. به­ منظور بررسي تنوع لاين­هاي جو با استفاده از شاخص SIIG، تعداد 108 لاين خالص در قالب طرح بدون تكرار آگمنت همراه با چهار شاهد در سه بلوك، در مزرعه ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي داراب طي سال زراعي 97-1396 ارزيابي شدند. نتايج تجزيه واريانس، تفاوت معني­داري بين لاين­هاي مورد مطالعه از نظر همه صفات (به­جزء تعداد روز تا گل­دهي) را نشان داد كه اين مطلب بيانگر وجود تنوع بين لاين­ها بود. نتايج تجزيه REML نشان داد كه در بين صفات مورد بررسي كمترين ميزان وراثت­پذيري مربوط به وزن هزار دانه (0/001) و بيشترين مقدار وراثت­پذيري به­ترتيب مربوط به صفات تعداد روز تا رسيدن و تعداد روز تا گل­دهي (0/79 و 0/77) بود. نتايج شاخص SIIG نشان داد كه لاين شماره 18 با بيشترين مقدار SIIG (0/767) برترين لاين­ و لاين شماره 75 با كمترين مقدار SIIG (0/149) ضعيف­ترين لاين­ در اين تحقيق بود. به­منظور بررسي كارايي شاخصSIIG در انتخاب بهترين لاين­ها از نظر عملكرد دانه، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته، لاين­هاي مورد بررسي براساس شاخص SIIG در 6 دسته گروه ­بندي شدند. نتايج نشان داد كه با كاهش مقدار شاخصSIIG ، مقدار عملكرد، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته نيز كاهش يافت ولي تغيير معني­ داري در مقدار صفات تعداد روز تا گل­ دهي و تعداد روز تا رسيدگي مشاهده نشد. هم­چنين نتايج گروه­بندي لاين­ها براساس شاخص SIIG نشان داد كه متوسط عملكرد دانه گروه­هاي 1، 2 و 3 از متوسط عملكرد سه شاهد نيمروز، اكسين و WB-94-4 بيشتر بود. در ضمن در اين تحقيق يك انطباق نسبي بين شاخص SIIG و تجزيه خوشه ­اي وجود داشت. نتايج نشان داد كه شاخص SIIG به­ خوبي توانسته لاين­ ها را براساس سه صفت عملكرد دانه، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته دسته­ بندي نمايد.

Genetic diversity is the base for survival of plants in nature and for crop improvement. Diversity in plant genetic resources provides opportunity for plant breeders to identify new and improved cultivars with desirable characteristics. In order to study the variation of barley inberd lines using the selection index of ideal genotype (SIIG), 108 pure lines in the non-repeating Augment design with four controls in three blocks were evaluated in the farm of Darab Agricultural and Natural Resources Research Station in cropping year of 2017-18. The results of ANOVA showed a significant difference among studied lines for all traits (except for the days to flowering) which indicated the existence of variation among the lines. The results of REML analysis showed that, the lowest heritability of traits was related to 1000-kernel weight (0.001) and the highest heritability was related to days to maturity and days to flowering (0.79 and 0.77), respectively. The results of the SIIG index indicated that line 18 with the highest SIIG (0.767) was the best and line 75 with the lowest SIIG (0.149) was the weakest line in this study. In order to evaluate the efficiency of SIIG index in selecting the best lines for grain yield, 1000 kernal weight and plant height, the lines were grouped according to SIIG index in 6 categories. The results showed that as the amount of SIIG index decreased, grain yield, 1000 kernal weight and plant height were also decreased, but there was no significant change in the days to flowering and days to maturity. Also, the results of grouping of lines based on SIIG showed that the average grain yield of groups 1, 2 and 3 was higher than the average yield of the three controls: Nimroz, Auxin and WB-94-4. Also, there was relative conformity between the SIIG index and cluster analysis in this study. This research showed that the SIIG index was able to categorize the genotypes according to the three traits of grain yield, 1000 kernal weight and plant height, simultaneously.