بررسي شاخص‌هاي توسعه انساني در مناطق روستايي ايران بر اساس مدل UNDP

An Investigation of Human Development Indices in Rural Areas of Iran Based on UNDP Model

اين پژوهش كاربردي، در قالب يك تحقيق اسنادي و تحليل ثانويه اطلاعات و با هدف ارزيابي و تحليل شاخص توسعه انساني و مولفه‌هاي آن بر اساس داده‌هاي رسمي ثانويه جمعيت‌شناختي، اقتصادي و آموزشي در مناطق روستايي ايران به انجام رسيد. در اين پژوهش بر اساس معيارهايUNDP، ابتدا نسبت به طبقه‌بندي استان‌هاي مختلف كشور از لحاظ شاخص توسعه انساني و مولفه‌هاي آن بر اساس داده‌هاي رسمي كشور در سال 1395 و سپس پهنه‌بندي اين مناطق اقدام شد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه از لحاظ شاخص توسعه انساني، استان‌ها به دو طبقه متوسط (30 استان) و پايين(سيستان و بلوچستان) تقسيم شدند. يافته‌هاي پژوهش در بخش مولفه‌هاي توسعه انساني نيز نشان داد كه‌ از لحاظ شاخص اميد زندگي استان‌هاي مختلف كشور در دو طبقه بسيار بالا و بالا قرار گرفتند. در گروه اول استان تهران با امتياز 0/840 رتبه نخست بود و در گروه دوم 24 استان قرار گرفتند. يافته‌هاي پژوهش در ارتباط با شاخص آموزش هم مناطق روستايي كشور را به دو طبقه خيلي بالا و بالا تقسيم كرد. در طبقه اول 11 استان قرار داشتند كه استان البرز با كسب بالاترين مقدار شاخص يعني 0/891 در جايگاه نخست قرار گرفت و در طبقه دوم نيز 20 استان ديگر قرار گرفتند. اما بر خلاف شاخص اميد زندگي و شاخص آموزش، شاخص درآمد سرانه وضعيت مطلوبي نداشت و از اين لحاظ همه مناطق روستايي ايران در يك گروه قرار گرفتند. حداكثر مقدار اين شاخص به استان مازندران با امتياز 0/485 و حداقل آن به استان سيستان و بلوچستان با امتياز 0/270 تعلق گرفت.

This applied research, in terms of documentary method and secondary information analysis, was conducted with the aim of investigating human development index(HDI) and its components based on official secondary demographic, economic and educational data in rural areas of Iran. In this study, the rural areas in different provinces were classified in two steps, first, classification was done by using of country’s official data in 2017 for HDI and its’ components measurement, based on UNDP criteria,and then zoning of these areas was taken. The research findings showed that the provinces were divided into two categories, middle(30 provinces) and low(Sistan and Baluchestan) classes in terms of HDI values. The findings of the research in the components of HDI also showed that in terms of Life Expectancy Index(LEI) values, 31 provinces were divided into two categories as very high and high LEI value. In the first group, Tehran province achieved the first rank and 24 provinces were categorized in the second group regarding. The third categorization was done by considering Education Index(EI) values,that rural areas were divided into two classes by very high and high. Eleven provinces were placed in the first group. Accordingly, the Alborz province achieved the highest index value. But Per Capita Income Index(PCII), the whole of Iran’s rural areas were placed in one category, based on PCII values.The maximum value of this index allocated to Mazandaran province by a score of 0.485 and the minimum of PCII belonged to the Sistan and Baluchestan province with a score of 0.270.