اجزاي شيميايي و خواص حشره‌كشي اسانس‌هاي استخراج‌شده از چهار اكوتيپ زيره سبز روي لاروهاي كرم ساقه‌خوار ذرت

Chemical Composition and Insecticidal Effects of Essential Oils Extracted from Four Cumin Ecotypes on the Larvae of Pink Stem Borer

كرم­ ساقه ­خوار ذرت (.Sesamia cretica Led)، از آفات مهم ذرت و نيشكر در ايران مي ­باشد. خواص حشره ­كشي اسانس ­هاي چهار اكوتيپ زيره سبز شامل فارس-سيوند (FS)، خراسان شمالي-شيروان (KS)، كرمان-كوهبنان (KK) و كرمان-رفسنجان (KR) عليه لاروهاي سن 4 كرم ساقه‌خوار ذرت در 4 تكرار و در قالب طرح كاملاً تصادفي بررسي شد. ميزان تلفات لارو­ها در دماي 2±27 درجه سلسيوس و رطوبت نسبي 5±65 درصد و دوره روشنايي 16 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريكي، 72 ساعت پس از تيمار ثبت شد. نتايج نشان داد تمامي اكوتيپ ­هاي زيره سبز روي آفت مذكور سمي بودند. كم‌ترين ميزان LC50 مربوط به اسانس اكوتيپ KR (ppm2725) بود و اكوتيپ ­هاي KK، FS و KS (به ­ترتيب 2777, 3099, 8390 ppm) بعد از آن قرار داشتند. نتايج تجزيه شيميايي اسانس ­ها با استفاده از دستگاه GC-MS نشان داد كه تركيب سايمن در اكوتيپ KR در مقايسه با ساير اكوتيپ­ هاي زيره سبز درصد بيش‌تري داشت. لذا سميت بالاي اكوتيپ KS در مقايسه با ديگر اكوتيپ ­هاي زيره سبز مي ­تواند مربوط به وجود چنين تركيباتي باشد. با توجه به نتايج پژوهش حاضر، اسانس ­هاي اكوتيپ ­هاي زيره سبز پتانسيل لازم براي جايگزيني با حشره­ كش­ هاي شيميايي در مديريت تلفيقي كرم ساقه‌خوار ذرت را دارا مي­ باشند.

Pink stem borer, Sesamia creticaLed, is one of the most important pests of sugarcane and maize in Iran. Insecticidal properties of essential oils of four cumin ecotypes, namely Fars-Sivand (FS), North Khorasan-Shirvan (KS), Kerman-Kuhbanan (KK), and Kerman-Rafsanjan (KR), has been evaluated against 4th instar-larvae of S. cretica in a completely randomized design with four replications. Larval mortality at 27±2 °C, relative humidity of 65±5%, and 16:8 hours light: darkness period is recorded after 72 hours. Results show that all cumin ecotypes have been toxic to the pest, with the lowest LC50 value, obtained from the essential oil of KR ecotype (2725 ppm) followed by KK, FS, and KS ecotypes (2777, 3099, and 8390 ppm, respectively). The chemical analysis of essential oils tested by GC-MS shows that m-cymene in the KR ecotype has been higher than other cumin ecotypes. Therefore, the high toxicity of KS ecotype compared to other cumin ecotypes can be related to the presence of such compounds. According to the present study’s results, the essential oils of cumin ecotypes are potentially a great substitute for chemical insecticides in the integrated management of S. cretica.