معرفي و نقد كتاب فرآيند متمدن‌شدن

نوربرت الياس، در كتاب فرآيند متمدن­شدن، تاريخ شكل ­گيري آداب و رسوم مدرن را در پژوهشي نوآورانه بررسي كرده، نشان داده است كه چگونه از دوره­ي رنسانس به بعد، انسان غربي به موجودي «متمدن» تبديل شده است. در سال 1999، جمعي از الياس­پژوهان خبره، ترجمه­ي انگليسيِ فرآيند متمدن­ شدن را ويرايش كردند و مقدمه­ي جديدي را كه الياس در سال 1968 بر اين كتاب نوشته بود، در پي­نوشت آوردند. در سال 1397، چاپ دوم ترجمه ­ي فارسيِ اين كتاب با عنوان در باب فرآيند تمدن به ترجمه­ي غلامرضا خديوي در انتشارات جامعه­شناسان منتشر شده است. در اين مقاله، ترجمه­ي فارسي با ترجمه­ي انگليسيِ كتاب، بررسي مقابله­اي شده است. اينطور كه به نظر مي­رسد، به­ رغم ادعاي مترجم فارسي مبني بر ترجمه از متن اصليِ آلماني، منبعِ ترجمه همان ترجمه­ي انگليسيِ كتاب است. مترجم، تنها جلد دوم كتاب را ترجمه كرده، و مقدمه، جلد اول، پي­نوشت، پيوست، و عمده­ي يادداشت­ هاي نويسنده هنوز به فارسي ترجمه نشده است. مرور انديشه­ي جامعه ­شناختي الياس و جايگاه او در نظريه­ ي جامعه­ شناختي معاصر هم البته بخشي معتنابه از نوشته ­ي ماست. بررسي ترجمه، نشان­دهنده­ي مشكلات صوري و محتوايي از جمله عدم يك­رَوَندي در ترجمه، واژه ­گزيني نامأنوس و ديرياب، و عدم رعايت قواعد نگارشي و ويرايشي­ست.

The celebrated German sociologist, Norbert Elias, in his magnum opus, Uber den Prozess der Zivilisation, through a long-term social-historical analysis, recasts the processual configurations of manners since Renaissance, searching how the Europeans came to be known 'civilized.' A group of renowned scholars of Elias, then his editors of the English translation, edited the Edmund Jephcott’s fine translation in 1999, The Civilizing Process, and put the long introduction written by Elias thirty years after the first publication, in 1968, at the end of the edited version, as a Postscript. The Persian translation of The Civilizing Process appeared in 2018 by Qolam Reza Khadivi. We seek to do a contrastive analysis based on the Persian translation of the English version, whilst Khadivi claims he has translated from the original German text. The available Persian translation is incomplete since the preface, first volume, postscript, appendix, and most of the author’s notes have not been translated yet. As our scrutiny shows, the Persian translation of The Civilizing Process has so many formal problems, it lacks consistency and does not pursue a good norm of wordage, in addition to numerous written and editorial mistakes.