بررسي اكوفيتوشيميايي اسانس سه گونه از گياه دارويي Artemisia L. متاثر از اقليم و مراحل فنولوژيكي مختلف در استان خوزستان

هدف از انجام اين تحقيق بررسي اثرات شرايط اقليمي دو منطقه مختلف از استان خوزستان (مسجدسليمان و ايذه) و مراحل فنولوژيكي (رشد رويشي، گلدهي و بذردهي) بر خصوصيات كمي و كيفي اسانس سرشاخه هوايي سه گونه از جنس Artemisia (دشتي sieberi، كوهي aucheri و معمولي vulgaris ) از خانواده كاسني بود. اين تحقيق در قالب طرح كاملاً تصادفي به‌صورت فاكتوريل در 3 تكرار انجام شد. پس از جمع‌آوري سرشاخه هوايي گياهان در مراحل مختلف، اسانس‌گيري به روش تقطير با بخار آب توسط دستگاه كلونجر صورت گرفت  و پس از آماده‌سازي، جهت شناسايي تركيبات به دستگاه GC و GC/MC تزريق گرديد. بيشترين تركيبات مؤثره اسانس شامل آلفا-پينن، كامفن، سابينن، ليمونن، آرتميزيا-كتون، بورنئول، كاريوفيلن، ژرماكرن-دي و بتا-اودسمول بود. نتايج نشاندهنده اثرگذاري معني‌دار مناطق و مراحل فنولوژيكي بر كميت و كيفيت اسانس بود. بيشترين ميزان اسانس (2/57درصد) در گونه A.aucheri L. تحت اقليم مسجد سليمان و در مرحله گلدهي و كمترين ميزان اسانس (1/61 درصد) در گونه A.vulgaris L. تحت اقليم ايذه و در مرحله بذردهي حاصل گرديد. بيشترين ميزان تركيبات معطر مانند آلفا-پينن، سابينن و بورنئول (گروه مونوترپن‌هاي هيدروكربنه) و كاريوفيلن (سزكوئي ترپن هيدروكربنه) در اسانس گونه هاي درمنه در مرحله انتهاي رشد رويشي به‌دست آمد. با  تغيير منطقه از سردسير (ايذه) روبه گرمسير (مسجدسليمان)، ميزان تركيبات معطر موجود در اسانس مانند آلفا-پينن و ليمونن از گروه مونوترپن‌هاي هيدروكربنه كاهش، ولي تركيبات سزكوئي‌ترپن مانند كاريوفيلن افزايش يافت. پيشنهاد مي‌شود در جهت استحصال اسانس بيشتر در سه گونه مورد مطالعه درمنه، در مرحله گلدهي و در مناطق گرمسير اقدام به بهره‌برداري نمود.