بررسي هيجان و تعامل آن با شناخت: پيشنهادهاي پژوهشي

تقدم هيجان و شناخت و استقلال و وابستگي اين دو سازه، از جمله موضوعات مهم روانشناسي شناختي است كه گرچه تا قرن بيستم موضوعي غالباً فلسفي بوده ولي پس‌ازآن بنيان نظريه هاي روانشناسان تجربي بوده است. تعامل بين شبكه هاي هيجان و شناخت، به‌عنوان شالوده معماري نظام روان‌شناختي انسان، موجب عملكرد سالم مي شود. به رغم پندار گذشتگان درباره نقش ابتدايي هيجان در عملكردهاي غريزي، امروزه هوشمندي هيجانات و تاثيرشان بر افكار نشان داده شده است. همچنين سودمندي تقويت توانايي هاي هيجاني و شناختي، در ايجاد ارتباطات مثبت و سازنده با ديگران و اهميت آن در موفقيت هاي تحصيلي و شغلي آشكار شده است. اما به رغم اين اهميت، اگرچه نظريه پردازان مختلفي به تبيين رابطه چندگانه هيجان و شناخت پرداخته اند ولي هنوز موفق نشده ¬اند كه شكاف موجود را پر كنند. مطالعات عصب شناسي نيز يافته هاي همانندي ندارد. سامانه‌هاي مغزي هيجان، آن‌قدر با سامانه‌هاي شناختي هم¬پوشاني دارد كه تمايز بين آن‌ها بسيار مشكل است. بر اين اساس اصطلاحات مغز هيجاني و مغز شناختي، صحيح نبوده و اين دو سامانه به شدت در هم تنيده اند. جهت روشن شدن اين موضوع، ما در ابتدا به تعريف هيجان و شناخت پرداخته ايم. سپس انواع تعامل بين هيجان و شناخت را در پنج دسته و به دو شيوه دسته‌بندي كرده‌ايم. پس از آن به بيان برخي موانع پژوهش درباره توانايي هاي هيجاني و اجتماعي پرداخته و هشت پيشنهاد براي برطرف ساختن اين موانع ارائه نموده‌ايم. اين پيشنهادها عبارتند از: بررسي مؤلفه‌هاي هيجاني و تركيب‌هاي تعاملي‌شان به‌صورت جزئي‌نگرانه، دسته‌بندي سني و بهره‌گيري از رويكرد تحولي، كاربست روش‌هاي سنجش مناسب، استفاده از رويكرد عصب‌شناسي، استفاده از مدل‌هاي محاسباتي و رياضياتي، تعريف دقيق و عملياتي هيجان و پرهيز از ابهام، توجه به جنبه درون فردي و بين فردي هيجان و بررسي سازه هاي بينابيني. كاربست اين پيشنهادها در پژوهش، مي‌تواند به والدين، جامعه آموزشي و سياست‌گذاران براي برنامه ريزي بهتر براي جامعه كمك كند.