پاسخ گونه مرتعي اسپرس كپه داغي (.Hedysarum kopetdaghi Boriss) نسبت به برخي گراديان‎هاي محيطي در رويشگاه‌هاي طبيعي استان خراسان رضوي

معرفي گونه هاي گياهي مناسب و مطالعه رفتار آ‌‌ن‌ها نسبت به عوامل اكولوژيكي، راهنماي مؤثري در برنامه هاي مديريتي در اراضي ديم با هدف توليد علوفه و پايداري توليد غلات و همچنين اصلاح و احياي مراتع تخريب شده است. با توجه به توليد علوفه مناسب و اندميك بودن گونه اسپرس كپه داغي (Hedysarum kopetdaghi Boriss.)، پاسخ اين گونه به برخي از متغيرهاي خاك و توپوگرافي، در رويشگاه‌هاي غالب گياه در ارتفاعات شمالي رشته كوه‌هاي بينالود (كلاته آهن) و هزار مسجد (مريچگان) استان خراسان رضوي با استفاده از مدل‌‌جمعي تعميم‌‌يافته (GAM؛ Generalized Additive Models) مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج نشان دادند كه الگوي پاسخ اين گونه در امتداد شيب درصد لاشبرگ سطح خاك و آهك خاك، از مدل افزايشي (Monotonic increase)، پيروي كرده، لذا با افزايش مقادير اين عوامل، فراواني و درصد پوشش ‌‌گياهي آن نيز بيشتر مي‎شود. برعكس، پاسخ اين گونه در امتداد شيب درصد سنگ و سنگريزه سطح خاك، از مدل كاهشي (Monotonic decrease) و در امتداد شيب درصد شن، درصد عصاره اشباع و اسيديته خاك، از مدل زنگوله‌‌اي (Unimodal) و در پاسخ به درصد سيلت و كربن آلي خاك از مدل دو نمايي (Bimodal) پيروي كرد. نتايج همچنين نشان دادند كه ميانگين توليد علوفه خشك اين گونه در رويشگاه‌هاي مورد مطالعه برابر 38/5 گرم در بوته بود. اين گونه عمدتاً در خاك‌هاي لومي شني تا لومي سيلتي پراكنش دارد. حد بهينه رشد آن براي درصد شن، درصد عصاره اشباع به‌‌ترتيب 50، 35 و براي اسيديته خاك، 7.8 است. رابطه بين تراكم گونه با ارتفاع از سطح دريا تا حدي افزايشي است، امّا پس از آن با افزايش ارتفاع به بيش از ۱۷۰۰ متر روند نزولي دنبال مي‎كند. با توجه به نتايج فوق، كشت اين گياه به‌عنوان يك علوفه خوش‌خوراك در ديم‌زارهاي كم‌بازده با ميزان بارندگي بالاتر از ۲۰۰ ميلي‌متر توصيه مي‎شود.