برآورد ظرفيت افزايش توليد جو آبي در ايران از طريق حذف خلأ عملكرد بر اساس روش گيگا

در اين پژوهش ميزان خلأ عملكرد در مناطق اصلي زير كشت جو آبي كشور طي سال‌هاي زراعي (1380-1394) از طريق دستورالعمل اطلس جهاني خلأ عملكرد (گيگا) مورد بررسي قرار گرفت. ابتدا مناطق اصلي توليد جو آبي در كشور تعيين شدند؛ مناطقي كه بيش از 85 درصد جو كشور در آن ها توليد مي شود. 12 منطقه اقليمي اصلي با استفاده از نقشه‌هاي پهنه‌بندي اقليمي گيگا و پراكنش سطح زير كشت جو آبي شناسايي شدند. پس از آن، 48 ايستگاه هواشناسي مرجع درون مناطق اقليمي اصلي بر‌اساس ميزان پراكنش سطح زير كشت آن‌ها انتخاب گرديد. تخمين خلأ عملكرد در اين مطالعه حاصل اختلاف بين مقادير پتانسيل عملكرد برآورد شده توسط مدل SSM-iCrop2 و عملكرد واقعي گزارش‌شده جهاد كشاورزي در هر RWS طي 15 سال زراعي (1394-1380) مي‌باشد. با استفاده از رويكرد پايين به بالاي دستورالعمل گيگا، مقادير خلأ عملكرد جو آبي در سطح ايستگاه‌هاي مرجع برآورد شده و سپس به مناطق اقليمي اصلي و در نهايت، به كل كشور تعميم داده شد. تعميم نتايج از سطح ايستگاه‌ها به مناطق اقليمي نشان داد كه دامنه تغييرات متوسط پتانسيل عملكرد برآورد شده در اقليم‌هاي اصلي توليد جو آبي بين 5283 تا 8286 با ميانگين 7090 كيلوگرم در هكتار بود، در حالي‌كه دامنه عملكردهاي واقعي بين 1406 و 3723 با متوسط 3009 كيلوگرم در هكتار در سطح كشور بود. در حال حاضر بين 3237 تا 4697 و به طور متوسط 4081 كيلوگرم در هكتار خلأ در زمين‌هاي زراعي جو آبي كشور مشاهده مي‌شود. به‌عبارت ديگر، در مناطق اقليمي اصلي دامنه خلأ عملكرد (%) بين 50 تا 76 و به طور متوسط 58 درصد در سطح مزارع جو آبي كشور برآورد شد. طبق اين مطالعه مي‌توان نتيجه‌گيري كرد كه با حذف ميزان خلأ برآورد شده از طريق بهبود شرايط مديريتي و راهكارهاي به‌نژاديزراعي در زمين‌هاي زراعي جو آبي مي توان مقدار توليد آن در كشور را از 2.21 ميليون تن در شرايط فعلي به 4.17 ميليون تن افزايش داد. اين افزايش توليد (1.96 ميليون تن) مي تواند بخش قابل توجهي از نياز كشور به جو را تأمين كرده و كشور را به‌سمت خودكفايي توليد اين محصول نزديك كند.