تحليل و بررسي ديدگاه شارحان نهج‌البلاغه در تعيين مصداق خطبه 912 با رويكرد نقادانه به پنداره ستاييدن امام علي عليه السلام از خليفه دوم

Analyzing the Views of the Commentators of Nahj al-Balaghah in Determining the Instance of Sermon 219; Critical Approach to Second Caliph’s Praising by Imam Ali (AS)

امام علي j در خطبه «219» نهج‌البلاغه به گونه سر بسته سخناني را در مدح فردي نامشخص بيان فرموده كه سبب اختلاف ميان مذاهب اسلامي شده است. بر اين اساس، برخي استناد آن به حضرت علي j را نپذيرفته و به جعلي بودن آن قائل شده‌‌اند؛ امّا بر اساس نظريه درست، اين خطبه اصالت دارد و انتساب آن به امير مؤمنان j صحيح است. درباره مصداق حقيقي اين خطبه، ديدگاه‌هاي گوناگوني ارائه شده است. برخي انديشمندان، بدون تلاش براي يافتن حقيقت، در اين باره سكوت اختيار كرده‌اند. دسته‌اي نيز نامحققانه، مصاديقي دور از واقعيت نظير پيامبر اكرم a سلمان و... را آورده‌اند. بيش‌تر ديدگاه هاي ارائه شده، مصداق واقعي اين خطبه را خليفه دوم دانسته‌اند؛ امّا در چرايي تمجيد وي از سوي امام علي j اختلاف است. انديشمندان اهل تسنن، همسو با مذهب خود، اين ستايش علوي را مؤيدي براي حقانيت خلافت خليفه و مذهب خود پنداشته‌اند؛ امّا به باور عالمان اماميه، مدح خليفه دوم از سوي اميرمؤمنان j از باب تقيه يا توريه بوده است. ديدگاه تقيه‌اي بودن خطبه به سبب دارا نبودن شرائط تقيه، پذيرفتني نيست، از اين رو بهترين و استوارترين نظريه در اين باب، توريه‌اي بودن اين خطبه با توجه به اوضاع سياسي آن عصر است.

Imam Ali (AS) in sermon 219 of Nahj al-Balaghah has implicitly praised an unknown person, which caused differences between Islamic religions. Some have rejected its attribution to Imam Ali (AS) and considered it a forged one. However, according to the correct theory, this sermon is original, and its attribution to the Amir al-Mu'minin (AS) is accurate. There are various views on the true meaning of this sermon. Some thinkers have remained silent without trying to find the truth. Some groups have also brought unrealistic, far-fetched attributions such as the Prophet (PBUH), Salman, etc. Most of the presented views consider the second caliph as the real example of this sermon, but there is a difference in why Imam Ali (AS) praised him. In line with their religion, Sunni scholars have considered this Alawite praise as a confirmation of the legitimacy of their caliphate and religion. However, according to Imami scholars, the second caliph's praise by the Amir al-Mu'minin (AS) was due to Taqiya or Toryeh. Taqiya's approach is not acceptable due to the lack of conditions for Taqiya, so according to that time's political situation, the best and most solid theory in this regard is that the sermon is Toryeh.