نقد و تحليل كتاب معاني الأبنية في العربية (معاني ابنيه صرفي در زبان عربي)

كتاب "معاني الأبنية في العربية"،يكي از آثار ارزشمند فاضل صالح السامرائي است كه در آن در ادامه پروژه‌ي نوآورانه‌ي خود در زمينه رويكرد معنايي به صرف و نحو، به تبيين معاني أبنيه و صيغه‌هاي مختلف صرفي پرداخته و معتقد است كه هرگونه تغيير در أبنيه و صيغه‌هاي صرفي منجر به تغيير معني در آن‌ها مي‌شود و توجه به تنوع اين معاني بر اهميت زبان عربي و زيبايي‌هاي بياني قرآن كريم مي‌افزايد. سامرائي در اين كتاب با رويكردي معناشناسانه به بررسي مباحث مربوط به اسم و فعل، مصادر، اسم زمان و مكان، اسم فاعل، اسم مفعول، صفت مشبهه، اسم آلت، انواع جمع و اسم منسوب پرداخته است. در اين پژوهش تلاش مي‌شود با استفاده از روش توصيفي و شيوه‌ي تحليل محتوا، ابتدا به نقش و جايگاه فاضل صالح السامرائي در زمينه‌ي تجديد و نوآوري در علم صرف و تأكيد بر پيوند ميان ابنيه صرفي و معاني آن‌ها اشاره شود و سپس با نگاهي انتقادي به كتاب "معاني الأبنية في العربية"، ميزان موفقيت وي در اين زمينه و مهم‌ترين مزايا و كاستي‌هاي اين كتاب مورد تجزيه و تحليل علمي قرار گيرد.

The book Ma’āni al-Abniah fi al-Arabiah (‘Meanings of Structures in Arabic’) is a valuable work by Fādil Sālih Sāmarrā’i, where he explains the meanings of structures and different conjugates proceeding with his innovative project involving a semantic approach to morphology and syntax. He argues that any change in a structure or conjugate leads to a change in its meaning, and consideration of the diversity of these meanings increases the importance of Arabic and the rhetoric contained in the Holy Quran. In this book, Sāmarrā’i has adopted a semantic approach to investigate the issues concerning nouns and verbs, infinitives, adverbs of time and place, present participles, past participles, constant adjectives, instruments, different types of plural, and relative nouns. With a descriptive content-analytical method, this research attempts first to address the role of Fādil Sālih Sāmarrā’i in the innovation of morphology and his emphasis on the relationship between morphological structures and their meanings and then to scientifically analyze his success in that regard and the most significant advantages and imperfections of Ma’āni al-Abniah fi al-Arabiah with a critical review of the book.