رفتارشناسي تحليلي از رهبري اخلاق مدارانه امام علي (ع) مبتني بر آموزه هاي نهج البلاغه؛ مطالعه موردي فتنه خوارج

Analytical Behaviorology of Imam Ali’s (AS) Ethical Leadership based on the Nahj al-balaghah’s Teachings (Case Study: Kharijite Sedition)

شناخت رفتار اخلاق­‌مدارانه زمامدار پيش از به دست گرفتن حكومت و مديريت و تطبيق آن با پس از رهبري­‌اش مي­‌تواند سياست­‌هاي اخلاقي و ميزان صداقت وي در عملكردهاي بعدي­‌اش را تبيين و برجسته­‌تر بنماياند. امام­ علي عليه السلام در قامت يك زمامدار مي­‌كوشد با تأكيد بر تقدّم اخلاق بر هر مقوله­‌اي نشان دهد آموزه­‌هاي اسلامي مورد تأكيد در خلافتش، هماني است كه در دوره پيش­ از حكومتش قابل رفتارشناسي است. جنگ با خوارج، گرچه پيامدهاي ناگواري ايجاد كرد، اما رهبري اخلاق­‌مدار مي­‌كوشد ابتدا با اصول اخلاقي مناسب، از بروز جنگ پيش ­گيرد و پس از جنگ نيز با رفتار اخلاق­مدار با دشمنان خويش، نشان دهد كه انسانيت برمحور اخلاق­ بر ديندار بي­ اخلاق ترجيح و برتري دارد. مقاله پيش­‌رو به تبيين تئوري نوين در حوزه تئوري­‌هاي رهبري پرداخته است. يافته­‌هاي اين پژوهش كه با رويكردي توصيفي و تحليلي و بيشتر بنابر منابع اهل­ سنت صورت پذيرفته است، چنين تبيين مي­‌كند كه گزاره­ه‌اي اين اخلاق­‌مداري و نيز كاركرد سلبي و ايجابي اين رفتار مي­‌تواند جامعه تحت امر زمامدار را اخلاق­‌محور سامان دهد، گفت­ و گو بر پايه گزاره­‌هاي خاصِ اخلاق­‌مدار، تن دادن به خواسته­‌هاي اصلاح­ گرايانه بنابر بر اقتضائات موجود، استفاده از راهكارهاي مناسب براي اسكات خصم جهت ممانعت از تشنّج بيشتر جامعه، حفظ حرمت كرامت انساني و پاسداشت حقوق افراد مخالف و شبه مخالف نه بر پايه خويشاوندي و سابقه حضور در عرصه­‌هاي مختلف سياسي، مي­‌تواند كشمكش به وجود آمده در جامعه را با رفتار اخلاق­­‌مدار زمامدار دفع كند.

Understanding the ruler's ethical behavior before taking power and extending it to his leadership period can explain the ruler's ethical policies and honesty in subsequent actions. Imam Ali (AS) emphasizes morality's precedence and indicates that the Islamic teachings during his caliphate are the same as his pre-government period. Although the Kharijites war had unfortunate consequences, Imam, with appropriate moral principles, tried to prevent war. After the war, Imam's ethical behavior with his enemies indicated that ethical humanity has a preference over the immoral believer. The present article explains a new theory in the field of leadership theories. This research has been done with a descriptive and analytical approach, mostly according to Sunni sources. Based on the findings, the declarations of this ethicism and the negative and positive function of this behavior can create an ethical society. Dialogue based on specific ethical propositions, accepting reformist demands according to the existing requirements, using appropriate strategies to prevent further convulsions in society, preserving human dignity, and protecting the rights of dissidents and the pseudo- dissidents, not based on kinship and history of presence in various political arenas, can repel the conflict that has arisen in society with the moral behavior of the ruler.