نگاهي به معني‌شناسي جملة عربي از منظر فاضل سامرائي (تحليل و بررسي كتاب الجمله العربيه والمعني)

زبان عربي هم به‌علت ويژگي‌هاي منحصربه‌فردي كه دارد و هم به‌خاطر ورود مفاهيم و حوزه‌‌هاي معنايي جديدي به آن كه با نزول قرآن كريم صورت گرفت، از همان آغاز، مورد توجه علماء حوزة معني‌شناسي قرار گرفت. در ميان زبان‌شناسنان و نحويان معاصر، فاضل سامرائي، آثاري به رشتة تحرير درآورده كه يكي از اين آثار كتاب الجملة العربية والمعنى است. در اين پژوهش با بررسي دو بعد شكلي و محتوايي، اين اثر بيش از پيش معرفي و بررسي مي­شود. نتايج حاصل از پژوهش نشان مي­دهد اين اثر با رويكرد‌هاي اسلامي سازگار است و نشان از تسلط نويسنده بر منابع اصيل دارد. سامرائي در فهم معني جملات عربي از سبك معني‌شناسي ساختگرا استفاده نموده و با استفاده از قرينه سياق و مقام از مكتب زبان‌شناسي نقش‌گرا نيز بهره جسته است. هرچند وي نتوانست مانند تمام حسان كه نظرية همبستگي قرينه‌‌ها را مطرح كرد، به نقش ارتباط قرينه‌‌ها در كنار هم بپردازد و در معني‌شناسي رويكردي جامع ارائه دهد، اما با اشاره به نقش هريك از قرينه‌‌ها در جاي خود، توفيقاتي را به دست آورد. اثر وي از جنبة شكلي فاقد ابزار‌هاي مقدماتي و آموزشي است كه در اين پژوهش در كنار ذكر نقاط قوت و كاستي­‌هاي اثر به ارائة پيشنهادهايي پرادخته شد.

Due to its unique features and emergence of new concepts and meanings after the revelation of Quran, Arabic language has been the center of attention by the semantic experts from the beginning until the contemporary era. Among contemporary linguists and syntax analysts, Fazel Sameraii has also written some works, one of which is the book “Al-jomlat ol-Arabia val-Mani”. In this study, it has been tried to investigate and analyze this book in terms of both form and content. The results of the study show that this book is in line with the Islamic approaches, and the writer also has control of the authentic resources. In understanding Arabic sentences, Sameraii has used constructivist semantics. He also exploited role-oriented linguistics by making use of Maqam and style symmetry. Although he could not propose a comprehensive approach to the role of symmetrical relationships in semantics like Tamam Hasan, who developed the theory of symmetrical correlation, he mentioned the role of each symmetry in its own place, which was a success. However, in terms of form, the book lacks rudimentary and didactic tools. As well as the strengths, some suggestions have been provided concerning the weak points.