كليدواژه :
نهج‌البلاغه , زبان شناسي شناختي , استعاره مفهومي , توسيع معنايي , گفتار
چكيده فارسي :
مطالعات ميان رشته‌اي از موضوعات جديد در علم محسوب مي‌شود كه برآيند پيچيدگي مسائل و غيرخطي بودن روابط اجتماعي ميان حوزه‌هاي مختلف معرفت است كه شناخت آنها را از طريق روش‌هاي رشته‌اي تقريباً غير ممكن ساخته است. علوم انساني نيز به جهت آن كه غير خطي بودن روابط در آنها بارزتر است، نياز بيشتري به استفاده از روش ميان رشته‌اي براي پيش‌برد اهداف خود دارد. يكي از اين روش‌ها بهره‌‌گيري از مطالعات شناختي و به ويژه زبان‌شناسي شناختي است. در اين رشته، نظريه نوين «استعاره مفهومي» ارائه شده است كه مي‌توان از اين نظريه در مطالعات ديني استفاده نمود. در پژوهش حاضر ابتدا به معرفي اين نظريه ضرورت كاربست آن در مطالعات نهج‌البلاغه پرداخته مي‌شود؛ سپس با بررسي مفهوم «گفتار» در نهج‌البلاغه بر اساس نظريه استعاره مفهومي، به تأثير اين ديدگاه بر نحوه فهم گزاره‌هاي ديني اشاره مي‌شود. پرسش اصلي اين است كه مفهوم «گفتار» در نهج‌البلاغه، چگونه مفهوم‌سازي شده و بر درك چه حوزه‌هايي از معارف اثرگذار بوده است. به همين منظور ابتدا تمام عبارات مشتمل بر واژه«قول» استخراج و حوزه‌هاي مبدأ استعاره مفهومي آن بررسي گرديد. بررسي عبارات استعاري مرتبط با اين واژه بيانگر آن است كه اولاً «گفتار» در نهج‌البلاغه، با استفاده از چند مفهوم مبدأ مانند شئ، ظرف مكان و... ساختاربندي شده و با بررسي عبارات استعاري حاوي مفهوم گفتار مشخص شد كه اين جلوه از زبان در نهج‌البلاغه، براي تبيين مفاهيم انتزاعي مانند آثار و تبعات سخن، اطاعت، اهميت گفتار به موقع، دروغ، مجادله، انطباق قول و فعل و ... به كاررفته است؛ ثانياً توسيع معنايي درباره مفهوم«گفتار»در نهج‌البلاغه در پرتو نظريه استعاره معاصر، رخ داده است.
چكيده لاتين :
Interdisciplinary studies are among the new topics in science. They are the outcome of the complexity of problems and the nonlinearity of social relations between different fields of knowledge, which has made it almost impossible to understand them through interdisciplinary methods. The humanities also need to use interdisciplinary methods to advance their goals because the nonlinearity of relationships is more pronounced in them. One of these methods is the use of cognitive studies, especially cognitive linguistics. In this field, a new theory of "conceptual metaphor" can be used in religious studies. In the present study, first, authors introduced the theory and explained the necessity of its application in Nahj al-Balaghah studies; then, by examining the concept of "speech" in Nahj al-Balaghah based on the theory of conceptual metaphor studied the effect of this view on the way of understanding religious propositions. The main question is how the concept of "speech" is conceptualized in Nahj al-Balaghah, and its understanding can affect which areas of knowledge. For this purpose, first, all expressions containing the word "promise" were extracted, and the origins of its conceptual metaphor were examined. Examination of metaphorical expressions related to this word indicated that firstly, "speech" in Nahj al-Balaghah was structured using several concepts of origin such as object and place. Furthermore, examining metaphorical expressions containing the meaning of speech, it was indicated that this linguistic feature had been used to explain abstract concepts in Nahj al-Balaghah, such as the effects and consequences of speech, obedience, the importance of timely speech, lies, controversy, adaptation of words and deeds. Secondly, the semantic expansion of the concept of "speech" in Nahj al-Balaghah has taken place in the light of contemporary metaphorical theory.
