تحليل تقابل‌ دوگانه‌هاي مفهومي در سه دفتر شعري‌اثر محمد ماغوط

محمد ماغوط شاعر معاصر سوري يكي از پيشگامان شعر سپيد در ادبيات عرب به شمار مي‌رود. او در بسياري از ديوان‌هاي شعري خود از تناقض و تضاد به‌عنوان يك ويژگي سبك‌شناختي و ديناميكي بهره جسته، و باعث شده است كه شعرش از يكنواختي و جمود خارج شود، و پويايي قابل‌توجهي به دست آورد. زيرا با واژگان و صور شعري غيرمنتظره، حسّاسيت خواننده را برانگيخته، و او را هرلحظه شگفت‌زده مي‌كند. اين تقابل‌ها يكي از مهم‌ترين شگردهاي فنّي در شعر محمد ماغوط محسوب مي‌شود. او در جمع دوگانه‌ها تبحر خاصي داشته، و آن را به شكل هنرمندانه‌اي در خدمت مضامين شعري خود درآورده است. وجود اين پديده در شعر او را بايد در شخصيت متناقضش جستجو كرد، كه خود نيز بدان اقرار نموده است: «من اين‌چنين هستم..اين سرشت من است و نمي‌توانم آن را تغيير دهم». كاربست تقابل‌هاي دوگانه‌ي مفهومي در شعر ماغوط بازتاب تجربه‌اي است كه شاعر آن را زيسته، و توانسته است ماهيت خود و جهان هستي را با همه تناقض‌هايش به تصوير كشد، لذا به جهت تبلور تقابل‌هاي دوگانه مفهومي در شعر ماغوط كه متأثر از شخصيت متناقض او است، پژوهش حاضر با رويكرد تحليلي توصيفي به دنبال بررسي اين مقوله در سه دفتر شعري (غم در مهتاب، اتاقي با ميليون‌ها ديوار، و شادي حرفه من نيست) است. مهم‌ترين يافته تحقيق اين است كه تقابل‌هاي دوگانه‌هاي مفهومي در شعر ماغوط براي بيان ديدگاه‌هاي فكري، سياسي و ايدئولوژيكي او به كار گرفته است، و شاعر با جمع تقابل‌ها و استفاده از اين شگرد، فضاي شعر خود را از منظر مفهومي و زيباشناختي براي خواننده قابل تأمّل كرده است. با توجه به بسامد بالاي متناقض‌نماها مي‌توان اين شگرد را از ويژگي‌هاي سبكي شعر او نيز برشمرد كه در شعر كمتر شاعر معاصري مي‌توان آن را يافت.