مطالعه وجوه منطق گفتار در شعر عبدالوهاب بياتي با رويكردي به منطق مكالمه باختين (مطالعه موردي: قصيده عذاب الحلاج و مقاطع من عذابات فريد الدين عطار و قراء ة في ديوان شمس تبريز لجلال الدين رومي)

منطق گفتگو ازجمله نظرياتي است كه در قرن بيستم توسط ميخائيل باختين مطرح شد. وي در اين نظريه زبان را داراي خصلت اجتماعي معرفي كرد كه گفتگومندي و مكالمه از ويژگي‌هاي بارز آن به شمار مي‌رود؛ زيرا توزيع صداها جز با گفتگو در متن حاصل نخواهد شد. علي‌رغم اينكه باختين معتقد بود شعر از منطق گفتگويي بهره‌اي ندارد؛ اما عبدالوهاب بياتي ازجمله شاعران نوپرداز عرب توانست با فراخواني شخصيت صوفي در اشعارش ضمن ايجاد يگانگي ميان خود و ذات خلق‌شده، گفتگو و چندصدايي را در اشعار خود زنده نمايد. سؤالي كه در اينجا مطرح مي‌شود اين است كه اولاً چگونه مي‌توان اين چندصدايي را در شعر عبدالوهاب بياتي نشان داد؟ ثانياً بياتي در كنار فراخوان شخصيت صوفي با استفاده از چه راهكارهايي توانست وجوه كلام خود را به منطق گفتار صوفي نزديك سازد؟ لازم به ذكر است ظرفيت تكنيك نقاب در ايجاد گفتگو و چندآوايي در متن و زمينه‎سازي بينامتنيت، ضرورت بررسي وجوه منطق گفتار از ديدگاه باختين را مطرح مي‌سازد. بر اين اساس، مقاله حاضر درصدد است با روشي توصيفي – تحليلي و بر مبناي  نظريه باختين، گفتگومندي را در شعر بياتي به تصوير بكشد. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه بياتي با استفاده از تكنيك نقاب و شگردهايي چون گفتار دوسويه، گزاره‌هاي خطابي(پرسشي، امري و ندايي)، صداهاي مختلف را در متن زنده مي‌كند؛ ثانياً منطق گفتار در تكنيك نقاب آنجا كه جابه‌جايي نقش‌ها (ميان متكلم و مخاطب) رخ مي‌دهد؛ همچون منطق گفتار صوفي در هم مي‌شكند.