كاربست معناشناسي در ترجمه ماده «ن ف ق» در قرآن كريم

از لوازم ترجمه قرآن، توجه و راهيابي به خاستگاه معناي واژگان آيات است كه راه را براي تبيين معناي متن هموار مي‌سازد. براي فهم واژگان اصلي در آيات بايد به اصلِ معناي اساسي، ريشه‌شناسي و به معناي آن در سياق‌هاي مختلف توجه كرد. از واژگان پُر بسامد در قرآن كريم، واژه‌هاي برگرفته از ماده »ن ف ق « است كه دو واژه »انفاق « و »منافق « به سبب دوري معنايي و بارِ عاطفي مثبت و منفي همواره در معادل‌يابي به خاطر عدمِ توجه به اشتقاق از اصلِ ماده، مستقل در نظر گرفته شده و معاني مصطلحِ بريده از معناي اساسي را نشان مي‌دهند. پژوهش حاضر به روش توصيفي تحليلي به دنبال پاسخ به اين سؤالات است كه ماده »ن ف ق « چه سير معنايي را پشت سر گذاشته و در اين سير داراي چه مؤلفه‌هايي شده است؟ و رابطه معنايي مشتقات اين ماده با هم چگونه است؟ يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه در متون عرب پيش از اسلام و زبان علمي متعارف نزد ايشان، ماده »ن‌ف‌ق « در معناي »حفره « استعمال مي‌شده است كه قرآن كريم طي معناسازي از اين واژه فرهنگ ويژه‌اي به وجود آورد و مبتني بر همان معانيِ چاله و شكاف، از ماده »نفق « سه واژه »منافق «، »انفاق « و »نفقه « را مفهوم‌سازي كرد. با اين تفاوت كه در كاربست قرآني و در پرتو ديدگاه پيش نمونه، معاني »نفق « محدودتر شده و بيشترين استعمال آن در دو حوزه انفاق و خرج كردن مال و نيز نفاق و دورويي در اعتقادات است. اين معاني بر اساس پيش نمونۀ اوليه در زبان علمي به حالت محسوس، تصويرپردازي و مفهوم‌سازي شده كه ضروري است ايندست مفهوم‌سازي‌ها در ترجمه‌ قرآن مورد توجه مترجمان قرار گيرد.