موانع بكارگيري مبناي ارزش منصفانه در صنعت بانكداري ايران در سطح كلان

Macro Impediments of Implementing Fair Value Accounting in Iran’s Banking Industry

هدف اين مقاله شناسايي موانع اجراي ارزش منصفانه در صنعت بانكداري ايران از بعد كلان است. ارزش منصفانه بخشي جداناشدني از مجموعه استانداردهاي بين‌المللي گزارشگري مالي است. برمبناي تجربيات جهاني، اجراي سيستم ارزش منصفانه در صنعت بانكداري به دليل ماهيت كسب‌وكار، سطح اهميت و نوع اقلام صورت‌هاي مالي، كه عمدتاً شامل دارايي‌ها و بدهي‌هاي مالي است، با چالش‌هاي بيشتري مواجه است. از سوي ديگر به نظر مي­رسد ويژگي‌هاي محيط اقتصادي ايران به‌همراه بانكداري بدون ربا پيچيدگي‌هاي بيشتري را در مسير گذار به مبناي ارزش منصفانه ايجاد ‌كرده است. اين موضوعات مبيّن اهميت بررسي ابعاد مختلف و شناسايي موانع گذار به ارزش منصفانه در سطح خرد و كلان، پيش از اجرا است. در اين پژوهش ابزار اصلي گرد‌آوري داده‌ها، پرســشنامه­اي با 41 گويه است. پاسخ­هاي دريافتي (119 پرسشنامه با نرخ بازگشت90 درصد) با بهره‌گيري از منطق تحليل فازي و رتبه‌بندي تاپسيس تحليل شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه از بعد كلان (فراتر از سطح بانك) ساختار محيط اقتصادي ايران، ناكارايي در سطح بازارها و تاثير آن بر قيمت‌هاي قابل‌مشاهده و ضعف قابل‌ملاحظه در اعمال قضاوت حرفه‌اي با كيفيت، مهمترين چالش‌هاي پيش‌‌روي بكارگيري مبناي ارزش منصفانه است. همچنين ارتقاي سطح نظارتي نهادهاي متولي، ايجاد نهاد تخصصي ارزشگذاري و بكارگيري استانداردهاي ارزشگذاري از ضرورت‌هاي اصلي براي اجراي ارزش منصفانه و انطباق با الزامات IFRS در صنعت بانكداري ايران مي‌باشد. با توجه به اين كه كه آثار بكارگيري ارزش منصفانه در صنعت بانكداري گسترده خواهد بود، حركت به سمت ارزش منصفانه بايد با نهايت دقت، احتياط و به طور زمان‌بندي شده صورت گيرد.

The objective of this study is to scrutinize macro impediments of implementing fair value accounting (FVA) in Iran’s banking industry. Fair value is an inseparable part of international financial reporting standards (IFRS). Global experiences show that with nature of banking business and large portion of financial instruments, it would be much more difficult to implement FVA in banking sector. Also it seems that the characteristics of Iran’s economic environment in conjunction with Reba-free banking rules adds more to the complexity of transition to a fair value basis. This clearly indicates the importance of evaluating different aspects of implementing FVA and identifying its impediments. This study used a survey to obtain expert viewpoints (109 sent questionnaire with 90% rate of return). To analyze the data we use fuzzy logic and TOPSIS method. Findings show that, characteristics of Iran’s economic environment, inefficiency of markets and inadequacy of professional judgment are substantial macro impediments. Moreover, enhancing supervisory mechanisms, developing a specialized valuation body and using valuation standards are necessities of implementing fair value accounting in Iran’s banking industry and Compliance with ifrs requirements. Given that the effects of applying fair value in the banking industry will be widespread, the move toward fair value must be made with the utmost care, caution and timeliness.