آيندۀ گذشتۀ ايران: بررسي انتقادي كتاب وزارت و ديوان‌سالاري ايراني در عصر اسلامي

آينده تاريخ ايران تا حد زيادي در گرو روايتي است كه ما از گذشته آن ارائه مي‌كنيم. اين روايت مي‌تواند رو به آزادي و مسئوليت‌پذيري باشد، و نيز مي‌تواند نوعي گذشته‌گرايي را بر ما تحميل كند كه ما را از پيشرفت بازدارد. هر دو روي سكه، حي و حاضر هستند. بسته به اينكه ما چه رويكردي و چه ارزشي را مد نظر داشته باشيم، آينده گذشته ايران نيز متفاوت خواهد بود. من در اين مقاله، ضمن بررسي و نقد كتاب «وزارت و ديوان‌سالاري ايراني در عصر اسلامي» (تاليف صادق سجادي)، با توجه به رويكرد مولف در اعتباربخشي به گذشته، به نقد تاريخ ديوان‌سالاري پرداخته‌ام و ملاحظاتي چند به نحو انتقادي و با رويكرد هرمنيوتيك را بيان كرده‌ام. از نظر من، آينده پيشرفت ايران قبل از هر چيز در گرو تهافت ديوان‌سالاري آن است. اين ديوان‌سالاري به جاي نظم و كارامدي و شفافيت، به پوشانندگي مي‌انجامد. اين آينده است كه چراغ راه گذشته است.

The future of Iran’s history largely depends on narratives we present from its past. The narratives can lead to freedom and responsibility, or they can impose a kind of retrospective on us that prevents us from progressing. Depending on what approach and values we have in mind, Iran's past will also be different. In this article, by reviewing “Iranian Ministry and Bureaucracy (Vezarat & Divansalari) in the Islamic Era” (written by Sadeq Sajjadi), I have critiqued our vicious history with regard to the author's approach to validation of the past, and have expressed some critical arguments in a suspicious hermeneutic method. In my opinion, the future of Iran’s progress is first and foremost dependent on the deconstruction of its bureaucratic (Divansalari) relations. This bureaucracy, instead of order and efficiency, and transparency, leads to obscurity. This is the future that is a searchlight for, and the beacon of the past.